دانشگاه جامع امام حسین علیه السلامسیاست دفاعی1025-5087228820141010سخن سردبیر203209FAفصلنامهسیاست دفاعیتهران دانشگاه امام حسین (ع)Journal Article20150608نظام بین الملل موجود، روز به روز در حال کمرنگ تر شدن است. لیبرالیسم دیگر جذابیت و هیجان سالهای پس از فروپاشی نظام دو قطبی را ندارد. پایان تاریخ تحقق نیافته است. سکولاریسم و ارزشهای لیبرال دموکراسی از سوی نخبگان و افکار عمومی جهان با چالش کمسابقهای مواجه شده اند. پروژهی غربی جهانیسازی در قالب مفاهیمی مانند سیاست، فرهنگ و اقتصادِ بدون مرز، در مقابل جنبشهایی همچون بیداری اسلامی، معنویتگرایی، استکبار ستیزی و نظام بین الملل عادلانه قرار گرفته است. دوره گذار و پیچ تاریخی حساسی در پیش است که بسیاری از علائم آن در حوادث سالهای اخیر پیداست؛ حوادث و تحولاتی که به فرموده مقام معظم رهبری نویدبخش استقرار یک هندسه جدید جهانی است.
اکنون که بیش از دو دهه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، تردیدی نیست که آمریکا بخش زیادی از حوزهی نفوذ نظامی، سیاسی و اقتصادی خود را از دست داده است و تلاش برای بازیابی جایگاه قبلی خود چند دهه بهطول خواهد انجامید. جمهوری خلق چین نیز دستکم تا آیندهای میان مدت، به یک ابرقدرت در همه حوزههای نفوذ تبدیل نخواهد شد. رهبران جمهوری خلق چین، همانند رهبران روسیه، این درس را از جنگ سرد گرفتهاند: یک حکومت صرفا باروتی، یعنی حکومتی با قدرت نظامی زیاد اما قابلیت اقتصادی و سیاسی کم، قدرتی پوشالی است که در هر حرکت، خطری برای موجودیت خود ایجاد میکند.
در حال حاضر، قدرت جهانی فراگیر از عرصه بینالملل رخت بربسته و آنچه باقی مانده، صورتک ابرقدرتهایی است که صحنه را ترک کردهاند. ما وارد یک دوره فترت و گذار شدهایم: دورهای که مفهوم قدرت و بازیگران آن دچار دگرگونی شدهاند. به فرمایش مقام معظم رهبری:
«امروز هیچ کس نمیتواند منکر شود که جهان در حال عبور و گذار به سمت یک مرحلهی تازه است؛ این را دارید مشاهده میکنید. وضعیتی که امروز در دنیا هست، وضعیت تحول است. اوضاع جهان در حال تبدیل به یک شکل جدید و هندسهی جدید است.»
بدین ترتیب، دورنمای هندسه جدید جهان، سراسر فرصتها و چالشهای آمیخته به پیچیدگی و پویایی روزافزون و کمسابقهای است که بشدت بر محیط امنیت داخلی و خارجی ج.ا.ا تاثیرگذار است. شناخت دقیق اضلاع و ابعاد این هندسه به عنوان پیششرطِ تامین امنیت و اقتدار کشور در افق آینده منطقه و جهان، از اولویتهای نشریه سیاست دفاعی قرار گرفته است.
از آنجایی نقطه آغاز شکلگیری این هندسه با پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی رقم خورده است، استفاده از ظرفیت گفتمان انقلاب اسلامی در جهتبخشیدن به هندسه جدید جهانی مزیت اصلی ج.ا.ا محسوب میشود. در این راستا، مقام معظم رهبری ارایه الگوی جمهوری اسلامی به عنوان یک نظام یکپارچهی سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی که ضمن ارایه راهکارهای عملی برای اداره جامعهای با کرامت انسانی، مشروعیت قدرت را در الهی بودن آن میداند را بارها مورد تاکید قرار دادهاند. ارایه این الگو در مختصات هندسه جدید جهانی موضوع مهمی است که باید همه منابع فکری کشور برای تبیین آن بسیج شوند. نشریه سیاست دفاعی میکوشد تا سهم خود را در این مهم ایفا کند.https://dpj.ihu.ac.ir/article_203209_bc77093c3509c6c86ea001b65b782188.pdfدانشگاه جامع امام حسین علیه السلامسیاست دفاعی1025-5087228820141010روابط کشورهای عرب منطقهی خلیج فارس و ایران از منظر منطقهگرایی203210FAحسینهرسیجحواابراهیمیپورسید مرتضینوعی باغبانمشهد رضاشهر بلوار رضوی پلاک 39Journal Article20150608کشمکشها و منازعات دیرینهی ساختاری در خلیج فارس از سال 1383 به بعد، شکل آشکارتری به خود گرفته و منجر به شکلگیری علائق و منافع واگرایانه میان ایران و شورای همکاری خلیج فارس شده است. از سوی دیگر، جنگ بر علیه تروریسم به رهبری آمریکا، ابتکاراتی از قبیل طرح خارومیانهی بزرگ را تقویت نموده و همزمان با افزایش انتقاد از سوی افکار عمومی نسبت به سیاستهای خارجی رژیمهای عربی، فشارهای داخلی و خارجی بر روی کشورهای عرب منطقه برای انجام اصلاحات را تشدید نموده است. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی بر روی دلایلی که ایران از سوی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحدهی عربی) بهعنوان تهدیدی فزاینده دانسته میشود، اشاره خواهد شد. علاوه بر این به این مسأله پرداخته خواهد شد که تا چه حد منطقهگرایی در خلیج فارس فارس کاربردی و عملی است.https://dpj.ihu.ac.ir/article_203210_f6123445b39da794929f710c931096f4.pdfدانشگاه جامع امام حسین علیه السلامسیاست دفاعی1025-5087228820141010تغییر رویکرد امنیت ملی جمهوری اسلامی در دههی دوم انقلاب203211FAحسیناردستانیتهران خیابان بهار شمالی خیابان ورکش نبش کوچه برومند پلاک 3Journal Article20150608مقالهی حاضر، رویکرد امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را در دههی دوم انقلاب بررسی کرده و نشان داده که در مقایسه با دوران جنگ، دگرگونی اساسی در آن پدید آمده است. در پاسخ به سؤال: تأثیر پایان جنگ بر رویکرد امنیت ملی و سیاست خارجی ایران، این فرضیه مورد پژوهش قرار گرفته که با اختتام جنگ تحمیلی، رویکرد همگرایانه با محیط منطقهای و بینالمللی، متغیر اصلی در سمتگیری امنیت ملی و سیاست خارجی ایران بوده است. برای تجزیه و تحلیل فرضیه که معطوف به گسترش روابط با واحدهای سیاسی است، روابط ایران با اروپا و آمریکا، شوروی، و کشورهای منطقه بررسی شده است. همچنین بیان شده که اقتصاد قلب سیاست خارجی و امنیت ملی دههی دوم بوده که تمرکز در روابط با کشورهای اروپایی و تنش زدایی با آنها و نیز استفاده از منابع بانک جهانی تعریف شده است. روش مورد استفاده در مقاله، استنتاجی و تحلیلی میباشد.https://dpj.ihu.ac.ir/article_203211_0e1934efe670ce74c9eb9febdc0c3ca4.pdfدانشگاه جامع امام حسین علیه السلامسیاست دفاعی1025-5087228820141010بررسی و تبیین راهبرد «تهدید در مقابل تهدید» در سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران203212FAفتحاللهکلانتریتهران-لویزان- کوی شهید هاشمی نژاد- بلوک5 پلاک1اصغرافتخاریJournal Article20150608این تحقیق با هدف بررسی و تبیین جایگاه راهبرد تهدید در مقابل تهدید در سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش زمینهای- موردی و با تحلیل کمی و کیفی (ترکیبی) نظامند و تفسیری انجام گردیده است. جامعهی آماری بر اساس برآورد خبرگان (230 نفر) برآورد شده که با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونهی 69 نفر به روش هدفمند نسبتی در دسترس تعیین شده است.
اطلاعات این تحقیق از دو روش کتابخانهای، میدانی و اسناد و مدارک گردآوری و با طیف لیکرت تحلیل شده است. نتایج بهدست آمده حکایت از آن دارد که راهبرد "تهدید در مقابل تهدید" از سوی جمهوری اسلامی میتواند در حوزهی مدیریت تهدیدات نرم و سخت (با تأکید بر تهدیدات موشکی، تهدیدات دانشمحور، رسانهای، ممانعت از انعقاد پیمانهای دفاعی- امنیتی علیه جمهوری اسلامی ایران و اعمال سیاستهای پیشدستانه) مؤثر واقع گردد. این راهبرد علاوه بر دفع تهدیدات سیاسی، متقارن، غیرسنتی و تدریجی، در کاهش حجم نیروهای تهدیدکننده و انتقال کانون تهدید از محیط اطراف جمهوری اسلامی ایران مؤثر میباشد. بنابراین، راهبرد نوین میتواند از طریق همگرایی با یازیگران خارجی و قدرتسازی باعث اقتدار دفاعی همهجانبه شود.https://dpj.ihu.ac.ir/article_203212_109e1cb0556e0e5bcde60cce3073f1f6.pdfدانشگاه جامع امام حسین علیه السلامسیاست دفاعی1025-5087228820141010نقش نهاد مرجعیت و روحانیت شیعه در برابر تهدیدات سخت و نرم دشمنان از صفویه تا انقلاب مشروطه203213FAمحمدحسینرجبی دوانیتهران، دانشگاه امام حسین(ع)، دانشکده علوم اجتماعی و فرهنگیJournal Article20150608تمامیت ارضی ایران از عصر صفویه به بعد که مذهب شیعه اثنا عشری رسمیت یافت، بارها از شرق و غرب مورد تهدید قرار گرفت و در دوران قاجار علاوه بر آن، استقلال سیاسی و فرهنگی ایران و فرهنگی ایران نیز با تهدید نرم مواجه بود که در هر دو مقطع مرجعیت و روحانیت شیعه حضور چشمگیر و سرنوشتسازی داشتهاند.
در این مقاله تلاش میشود تا با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای، زوایایی از این نقش بسیار مهم و سرنوشتساز در تاریخ ایران، از هنگام شکلگیری دولت صفویه تا پیش از وقوع انقلاب مشروطه بررسی و تبیین گردد.
در نهایت ثابت میشود که نهاد مرجعیت و روحانیت بهعنوان یکی از ظرفیتهای عظیم و بینظیر قدرت نرم شیعه باعث شکست یا ناکامی تهدیدات سخت و نرم دشمنان بوده است و هرگاه که کشور تجزیه شد یا استقلال آن از میان رفت، حاصل کوتاهی، بیکفایتی و خیانت شاهان و دولتمردان و بیتوجهی آنها به رهنمودهای روحانیت بوده است.https://dpj.ihu.ac.ir/article_203213_cf258e4012080aecf2114f9de8f000f3.pdfدانشگاه جامع امام حسین علیه السلامسیاست دفاعی1025-5087228820150608ماهیت دولت و امنیت ملی در عراقماهیت دولت و امنیت ملی در عراق115152203214FAطهمورثغلامیتهران، خیابان معلم، خیابان آقابیگی، بن بست شیرزاد، پلاک 5، طبقه اولقدرتاللهاحمدیانJournal Article20150608عوامل شکلدهنده به کم و کیف معادلات سیاسی و امنیتی عراق امروز، به ترتیب اولویت در سطوح سهگانهی داخلی، منطقهای و فرامنطقهای قابل بررسی است. با توجه به اینکه اولین و مهمترین سطح شکلدهنده به حیات سیاسی و اجتماعی هر کشوری سطح داخلی است، و اگر بپذیریم که مؤلفههای داخلی سبب آغاز بحران و تداوم آن میباشد، باید گفت مؤلفههای منطقهای و فرامنطقهای، دارای نقش تشدیدکننده و تسریعکنندهی بحران و تداوم آن هستند.<br /> بر این مبنا، سؤال اصلی این مقاله عبارت است از اینکه علل یا عومل شکلگیری وضعیت ناامنی و بیثباتی مداوم در عراق چیست؟ و فرضیهای که در پاسخ به این سؤال مطرح میشود این است که بافت اجتماعی و جمعیتی عراق سبب شکلگیری و تدوام بحرانهای سهگانهی هویت، دولت و امنیت شده است که در ارتباط با همدیگر شکل میگیرند که خود زمینهساز مداخلهی عوامل خارجی (بهعنوان عامل تشدیدکننده و تسریعکنندهی ناامنی و بیثباتی) هستند. بنابراین، این مقاله با روش علی- تبیینی و با نگاهی تاریخی و فرایندمحور، این فرضیه را مورد آزمون قرار داد و مشخص گردید که بافت سیاسی – اجتماعی عراق سبب شکلگیری سه بحران هویت، بحران دولت و بحران امنیت شده و دولت بهعنوان متولی اصلی امنیت در انجام کارویژهی مهم «بحران امنیت» ناکام بوده است.عوامل شکلدهنده به کم و کیف معادلات سیاسی و امنیتی عراق امروز، به ترتیب اولویت در سطوح سهگانهی داخلی، منطقهای و فرامنطقهای قابل بررسی است. با توجه به اینکه اولین و مهمترین سطح شکلدهنده به حیات سیاسی و اجتماعی هر کشوری سطح داخلی است، و اگر بپذیریم که مؤلفههای داخلی سبب آغاز بحران و تداوم آن میباشد، باید گفت مؤلفههای منطقهای و فرامنطقهای، دارای نقش تشدیدکننده و تسریعکنندهی بحران و تداوم آن هستند.<br /> بر این مبنا، سؤال اصلی این مقاله عبارت است از اینکه علل یا عومل شکلگیری وضعیت ناامنی و بیثباتی مداوم در عراق چیست؟ و فرضیهای که در پاسخ به این سؤال مطرح میشود این است که بافت اجتماعی و جمعیتی عراق سبب شکلگیری و تدوام بحرانهای سهگانهی هویت، دولت و امنیت شده است که در ارتباط با همدیگر شکل میگیرند که خود زمینهساز مداخلهی عوامل خارجی (بهعنوان عامل تشدیدکننده و تسریعکنندهی ناامنی و بیثباتی) هستند. بنابراین، این مقاله با روش علی- تبیینی و با نگاهی تاریخی و فرایندمحور، این فرضیه را مورد آزمون قرار داد و مشخص گردید که بافت سیاسی – اجتماعی عراق سبب شکلگیری سه بحران هویت، بحران دولت و بحران امنیت شده و دولت بهعنوان متولی اصلی امنیت در انجام کارویژهی مهم «بحران امنیت» ناکام بوده است.https://dpj.ihu.ac.ir/article_203214_46b5353b316867b412d7ee6723c0b554.pdfدانشگاه جامع امام حسین علیه السلامسیاست دفاعی1025-5087228820141010نظام بینالمللی در حال گذار و روابط دوجانبهی آمریکا و چین (2010-1991)203215FAفریبرزارغوانی پیرسلامیمرتضیاسمعیلیتهران، خیابان کارگر شمالی، کوی دانشگاه تهران، ساختمان 22، اتاق 99 .Journal Article20150608هدف نوشتار حاضر تبیین دلایل افت و خیز و نوسان روابط دو جانبهی میان چین و آمریکا در دوران بعد از پایان نظام دوقطبی است. بر خلاف دوران نظام دوقطبی که الگوهای رفتاری و روابط دو کشور یا همکاری جویانه بود یا تعارضی، در دوران جدید که از آن بهعنوان «نظم در حال گذار» یاد میشود، مناسبات آمریکا و چین در این مقطع کوتاه به شدت دچار فراز و فرود بوده است. در همین راستا، این مقاله با شناسایی شاخصههای نظم در حال گذار و اشاره به متغیرهای الگویی روابط دو جانبهی کشورها بهعنوان یک چارچوب مفهومی، ضمن تفکیک حوزههای موضوعی (امنیتی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی) نشان خواهد داد که وجود همزمان الگوهای رفتاری همکاری و تعارض در درون هر یک از این حوزههای موضوعی ضمن آنکه مناسبات دو کشور را در این سطوح، نوسانی کرده است، شاخصهای کلان مناسبات دو جانبه را نیز به شدت متأثر کرده است.https://dpj.ihu.ac.ir/article_203215_42c914f4c7ff630f6555d1034aef8c40.pdfدانشگاه جامع امام حسین علیه السلامسیاست دفاعی1025-5087228820141010تحلیل پویشهای امنیتی شورای همکاری خلیج فارس203216FAحامدافراسیابپورصفائیه پشت آموزش و پرورش نبش کوچه 7 پلاک 1Journal Article20150608اشغال افغانستان توسط شوروی، پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ناکامی عراق در حمله به ایران و ایستادگی در برابر ایدئولوژی انقلاب اسلامی، سران کشورهای عرب حاشیهی جنوبی خلیجفارس را بر آن داشت تا با ایجاد یک نهاد منطقهای به یکسانسازی سیاستهای داخلی و خارجی خود برای مقابله با این تهدیدات بپردازند. از اینرو، به ابتکار عربستان سعودی و با حمایتهای آشکار و نهان غرب بهویژه آمریکا، نهادی متشکل از شش کشور عربستانسعودی، قطر، عمان، امارات، کویت و بحرین تحت عنوان شورای همکاری [خلیج فارس] ایجاد شد. بنابراین، در این نوشتار برآنیم تا با بهرهگیری از نظریهی مجموعهی امنیتی منطقهای بهعنوان چارچوب نظری پژوهش با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی علل عدم موفقیت شورای همکاری در تحقق همگرایی منطقهای بپردازیم. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که چه موانعی بر سر راه شورای همکاری برای تبدیل شدن به یک مجموعهی امنیتی منطقهای قرار دارد؟ و در نهایت، معلوم شد که مجموعهای از موانع اقتصادی، سیاسی- امنیتی و اجتماعی بر سر راه شورای همکاری برای تبدیلشدن به یک مجموعهی امنیتی و تحقق همگرایی منطقهای در شورای همکاری خلیج فارس قرار دارند و مانع تحقق اهداف آنها گردیده است.https://dpj.ihu.ac.ir/article_203216_fd6c2c99ac5eacc74a849581cb3754de.pdfدانشگاه جامع امام حسین علیه السلامسیاست دفاعی1025-5087228820141010چکیده انگلیسی203217FAفصلنامهسیاست دفاعیتهران دانشگاه امام حسین (ع)Journal Article20150608چکیده انگلیسیhttps://dpj.ihu.ac.ir/article_203217_e444f8432c11f103bd8ccdced1ae6f07.pdf