رهیافت جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی منطقه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای مطالعات منطقه ای وپژوهشگردانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

چکیده

سیاست ایران در منطقه غرب آسیا، از یک‌سو بر پایه عوامل همگرایی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، از فرصت‌ها و زمینه‌های نفوذ و همکاری، برخوردار است و ازسوی‌دیگر باتوجه‌به عوامل واگرایی، با چالش‌ها و تهدیداتی مواجه است که برآیند این امر، همواره در جهت‌گیری سیاست ایران در منطقه، تأثیرگذار بوده است. هدف این مقاله چگونگی ارتقای جایگاه و نقش جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی منطقه است. در این مقاله تلاش شده است به ترتیبات امنیتی منطقه‌ای حاکم بر غرب آسیا پرداخته شود. نگارندگان معتقدند، کمک ایران به شکل‌گیری دولت‌های قدرتمند و توانمند برای مدیریت منازعه‌ها و بی‌ثباتی‌های درونی، اهمیتی اساسی دارد. داده‌های موجود با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی مبتنی‌بر اسناد کتابخانه‌ای، گردآوری شده است. یافته­های این پژوهش نشان می‌دهد، جمهوری اسلامی ایران با سه چالش عمده ازقبیل مشکلات اقتصادی داخلی و تحولات منطقه‌ای پیوستی شامل عراق، سوریه و ناامنی در مرزهای شرقی مواجه است. لذا رفع مسائل اقتصادی (کنترل تورم، بیکاری، فقر و مشکلات اجتماعی)، ایجاد ثبات و امنیت در عراق و سوریه و تقویت دولت‌های مرکزی در کشورهای همسایه مرزهای شرقی (افغانستان و پاکستان) از اولویت‌های جمهوری اسلامی ایران تلقی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Islamic Republic of Iran's promotion approach in regional security arrangements

نویسنده [English]

  • Sirus Hajizadeh
PhD in Regional Studies and Research, Imam Hossein University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The outbreak of the Islamic Revolution in Iran in the late twentieth century and its growing influence in the region have raised concerns in some US-led countries in the region and beyond. In this process, the biggest concern is the empowerment of Shiites in the region and the threat to their interests in West Asia. Therefore, Western countries, led by the United States, have been playing a role in the post-Islamic years to this day in various ways, trying to undermine the ideals and goals of the Islamic Revolution in the region. The purpose of this article is to improve the position and role of the Islamic Republic of Iran in the security arrangements of the region; The available data were collected using descriptive-analytical method based on library documents. The findings of this study show that the Islamic Republic of Iran faces three major challenges such as; It faces internal economic problems, developments in the region, including Iraq and Syria, and insecurity on the eastern border. Therefore, resolving economic issues (controlling inflation, unemployment, poverty and social problems), creating stability and security in Iraq and Syria and strengthening central governments in neighboring countries on the eastern borders (Afghanistan and Pakistan) are among the priorities of the Islamic Republic of Iran.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Islamic Republic of Iran
  • model
  • regional security arrangements
  • economic issues
  • terrorism
ابراهیمی، نبی‌الله (1386)، تأملی بر مبانی فرهنگی مکتب کپنهاگ، فصلنامه سیاست خارجی، ش 82: 439  ـ 458.
ابوالحسن شیرازی، حبیب‌اله و آخوند مهریزی، مسعود (1386)، جایگاه منابع انرژی در امنیت خلیج فارس و امنیت امریکا باتوجه‌به الگوی امنیت مشارکتی،‌ فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، س 4، ش 7: 187 ـ 211.
احمدی، کوروش (1384)، ضعف انسجام اجتماعی، سیاسی و مشکلات ژئوپولیتیک در عراق، عراق پس از صدام، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
اسماعیلی، محسن و بالایی، حمید (1392)، الگوی راهبردی تأمین امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در قوانین برنامه‌ توسعه‌ اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، س 2، ش 5: 43  ـ 74.
بابایی، محمود (1385)، ترتیبات امیتی خلیج فارس پس از 11 سپتامبر.
برزگر، کیهان (1389)، نقد نظریه توازن قوا در خلیج‌فارس، فصلنامه ایرفا، پژوهشکده تحقیقات راهبردی؛ س2، ش 4.
بوزان، باری و ویور، اٌلی (1388)، مناطق و قدرت‌ها، ترجمه رحمان قهرمان‌پور، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ اول.
 بوزان، باری (1389)، مردم، دولت‌ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چ دوم.
جمشیدیان، هادی؛ کرمی، رضا و مرادیان، محسن (1390)، شاخص‌های امنیت خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه راهبردی دفاعی، س 9، ش 33.
حاجی‌زاده، سیروس (1397)، طراحی الگوی دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی درراستای عمق‌بخشی انقلاب اسلامی، رساله دکتری مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه جامع امام حسین(ع).
حاجی‌زاده، سیروس و دیگران (1396)، چالش‌های نظری عمق بخشی دیپلماسی به‌منظور توسعه انقلاب اسلامی در محیط پیرامون، مجله سیاست دفاعی، سال بیست‌وششم، ش 10: 102 ـ 77.
خلیلی‌پور رکن‎آبادی، علی و نورعلی‌وند، یاسر (1391)، تهدیدات سایبری و تأثیر آن بر امنیت ملی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال پانزدهم، ش 2: 167 ـ 195.
داداندیش، پروین و گوزکر کالجی، ولی (1389)، بررسی انتقادی نظریه مجموعه امنیتی منطقه‌ای با استفاده از محیط امنیتی قفقاز جنوبی، فصلنامه راهبرد، ش 56.
ربیعی، علی (1383)، مطالعات امنیت ملی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
سلطانی‌نژاد، احمد؛ ابراهیمی، نبی‌اله و نجفی، مصطفی (1395)، منافع و ملاحظات قدرت‌های منطقه‌ای در بحران سوریه، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، ش 17: 101  ـ 129.
عباسی ‌اشلقی، مجید و فرخی، مرتضی (1388)، چارچوبی تحلیلی برای مفهوم امنیت ازمنظر سازه‌انگاری، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوم، ش 6: 71  ـ 96.
قاسمی، حاکم (1388)، تأثیر نظام بین‌المللی بر واگرایی ملت‌ها در حوزه ایران فرهنگی، مطالعات ملی،  س 10، ش 3.
قاسمی، فرهاد (1391)، بنیان‌های نظری موازنه قوای هوشمند در شبکه‌های فاقد معیار منطقه‌ای (گامی به‌سوی ارائه نظریه نوین موازنه قوای منطقه‌ای)، فصلنامه ژئوپولیتیک، سال هشتم، ش 1: 213  ـ 172.
لیک، دیوید؛ مورگان، ای و پاتریک (1381)، نظم منطقه‌ای: امنیتی‌سازی در جهانی نوین، ترجمه سیدجلال دهقانی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مایل‌افشار، فرحناز و عزتی، عزت‌الله (1389)، تحلیلی بر نقش قدرت‌های مداخله‌گر در خلیج‌فارس و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علمی ـ پژوهشی جغرافیایی سرزمین، سال هفتم،       ش 26: 53 ـ 76.
متقی، ابراهیم (1392)، راهبرد توسعه بحران ـ نقش عربستان در رقابت‌های منطقه‌ای، همشهری دیپلماتیک، ش 80: 10 ـ 13.
مصلی‌نژاد، عباس (1390)، تحلیل سیاست موازنه قدرت ایران در رهیافت رئالیستی و نئورئالیستی، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره نخست، ش 1: 158 ـ 131.
واعظی، محمود (1387)، امنیت‌سازی در عراق: بازیگران و رویکردها، همشهری دیپلماتیک، ش 24.
واعظی، محمود (1389)، نظام امنیتی خلیج‌فارس، فصلنامه راهبرد، شماره 40: 23 ـ 46.
یزدان‌فام، محمود (1390)، تحولات جهان عرب، صورت‌بندی قدرت و هویت در غرب آسیا، فصلنامه مطالعات راهبردی، س چهاردهم، ش 2.
Dawn L. Bartell, David H. Gray, (2012),” Conflict in Syria and the Opportunity to Reduce Iran’s Regional Influence and Iran’s Threat to the International Community”, Global Security Studies, Volume 3, Issue 4.
Chubin, Shahram (2012); Iran and the Arab Spring: Ascendancy frustrated; Gulf Research Center.http;//carnegieedowment. Org/file/Iran­­_and_Arab_Spring_2873.
Goodarzi, Jubin, (2013),” Iran and Syria at the Crossroads: The Fall of the Tehran-Damascus Axis?,Woodrow Wilson International Center for Scholars.http://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/iran_syria_crossroads_fall_tehran_damascus_axis.pdf.
Price, Bryan (2013),” Syria: A Wicked Problem for All”,CTC Sentinel, 6 (8), 1. URL:http://www.ctc.usma.edu/wpcontent/uploads/2013/08/CTCSentinel-Vol6Iss8.pdf
Haass, Richard (November/ December 2006), “The New Middle East”, Foreign Affairs. Availlable at: http://www.iceta.org/rh080107.pdf
Jutila, M (2006), “Desecuritizing Minority Rights: against Determinism”, Security Dialogue,Vol. 37, No.2: 167–185.
Moler, Bjorn (2000), The Concept of Security: The Pros and Cons of Expansion and Contradiction, Copenhagen Peace Research Accessable in: http://www.Ciaonet/wps/moboi/index.html.
Michael ,Kraig (2004); Assessing Alternative Security Frameworks for The Persian Gulf; Middle East Policy, Vol.1 No.3 ,PP. 139-154
Lieber, Keir A.,(1999) “Grasping the Technological Peace: The Offence – Defense Balance and International Security”, pp.77-78.
Jervis, Robert, (2001), pp.194-196.
Brecher, Michael (1993). Crisis in World Politics, Theory and Reality. Pergamon Press: London.
Kaplan, Robert (2001). The Coming Anarchy: Shattering the Dreams of the Post Cold War. New York: Vintage.
Hagget, Peter (1983). Geography: A Modern Syntheses. Harpercollins College Div: New York.
Luttwak, Edward N (1990). “From Geopolitics to Geo-Economics: Logic of Conflict, Grammar of Commerce”. The National Interest. Vol 6, No 20. pp 17-23.
Cohen, Saul Bernard (2008). Geopolitics of the World System. Translated by Abbas Kardan. Tehran: International Institute for Cultural Studies and Research, Contemporary Abrar [In Persian].
Collins John. M (1998). Military Geography for professionals and the public. Brassey: Washington.
Kemp, Geoffrey & Harkavy, Robert (2004). Strategic Geography and Changing Middle East. Translated by Seyed Mahdi Hosseiny Matin. Tehran: Research Institute of Strategic Studies [In Persian].
Hafeznia, Mohammad Reza (2014). Principles and Concepts of Geopolitics. Mashhad: Papoli publications [In Persian].
. Prescott, John Robert (1972). Political Geography. London: Palgrave Macmillan
Huntington. S.P. (1997). The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order. New York: Simon $ Schuster.