The Geopolitical Role of the Caspian Sea in the Defense Strategy of the Islamic Republic of Iran

Document Type : Original Article

Authors

Abstract

از جمله متغیرهای مؤثر در شکل گیری خط مشی و راهبرد دفاعی کشورها، ویژگی های ژئوپلیتیک آن کشور است؛ به عبارت دیگر، راهبرد، تا اندازة زیادی متأثر از قابلیت ها و محدودیت های ژئوپلیتیک است. تأثیر ژئوپلیتیک در اتخاذ راهبردهای مناسب و اثرگذار همواره یکی از دغدغه های ذهنی پژوهشگران حوزه مطالعات راهبردی بوده که طی سال های گذشته دوچندان شده است. منطقه خزر از جمله مناطقی است که با برخورداری از مزیت های ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی، جایگاه مهمی در راهبرد دفاعی ج.ا. ایران د
 
Any country's geopolitical characteristics are among the efficient variables that form their defense strategy and policy. In other words, strategy is greatly influenced by geopolitical limitations and capabilities. The effect of geopolitics on adopting suitable and effective strategies have always been a case with which scholars in strategic studies have been mentally preoccupied, something that has doubled during the recent years. The Caspian region is one that has an important status in IRI's defense strategy, and has managed to attract many attentions due to its geopolitical and geostrategic advantages. It follows that efficient and suitable defense policies and strategies can be configured in this region by having knowledge of the Caspian region via geopolitical analysis. The present research aims to study and explain the geopolitical status of the Caspian Sea in I.R.I defense strategy. This research is applied in terms of objective, and has been conducted with analytical-descriptive method. Also, the required data and information have been gathered with library (books, publications and internet) and questionnaire method. The findings of the research showed that the Caspian Sea plays an efficient and important role in consolidating national power and promoting IRI's defense strategy due to having unique characteristics in political, economic, communication, military, cultural, geostrategic, environmental, and law dimensions.   
ارد و نگاه های بسیاری را به سمت خود جلب کرده است. از این رو با شناخت منطقه خزر در بستر تحلیل ژئوپلیتیک می توان، سیاست ها و راهبردهای دفاعی مناسب و موثری در این منطقه اتخاذ کرد. هدف از پژوهش حاضر بررسی و تبیین جایگاه ژئوپلیتیک دریایی خزر در راهبرد دفاعی ج.ا.ایران است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی است و به روش توصیفی و تحلیلی انجام‌شده است. داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز آن نیز به روش کتابخانه‌ای (کتب، نشریات و اینترنت) و پرسشنامه ای گردآوری شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که دریای خزر به دلیل برخورداری از ویژگی‌های منحصر به ‌فرد در ابعاد سیاسی، اقتصادی، ارتباطی، فرهنگی، نظامی، ژئواستراتژیکی، زیست‌محیطی و حقوقی در تثبیت قدرت ملی و پیشبرد راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران، نقش مهم و اثرگذاری را ایفاء می کند.

Keywords

References

. احمدوند علی‌محمد، قاضی‌زاده فرد سیدضیاالدین، کاظمی سیدعباس، نواب اصفهانی محمدرضا (1392)، ارائۀ الگوی انتخاب راهبرد در حوزۀ دفاع از انقلاب اسلامی، فصلنامۀ راهبرد دفاعی، سال یازدهم، شمارۀ 43.
. آریاجر، هری (1385)، نظریۀ راهبردی قرن بیست‌و‌یکم، تهران: مرکز راهبردی سپاه.
. اسنایدر، کریگ‌­ای (۱۳۸۴)، امنیت و استراتژی معاصر: انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دانشکدۀ فرماندهی و ‏ستاد، ‏دورۀ عالی جنگ.
. آشتیانی (1391)، الگویی برای مدیریت راهبرد دفاعی – امنیتی، فصلنامۀ سیاست‌گذاری، سال سوم، شمارۀ دوم.
. افتخاری، اصغر (‏۱۳۸۱‏)، روش طراحی استراتژی ملی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
. امیرحسین‌ ‌ علینقی (1381)، جایگاه‌ امنیت‌ در استراتژی‌ ملی، فصلنامۀ مطالعات راهبردی، دورۀ 5، شمارۀ 16: 319-335.
. حافظ نیا، محمدرضا، کاویانی راد، مراد (1385)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، پژوهشکدۀ امیرکبیر، مشهد: انتشارات پاپلی.
. زارعی، بهادر، زینی وند، علی (1393)، فرصت‌ها و چالش‌های ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران در منطقۀ خزر، تهران: انتشارات دارخوین.
. سیاری، حبیب ا...، بیک بیلندی، علی‌اصغر (1396)، تأثیر عوامل ژئوپلیتیک نظامی دریای خزر بر تدوین راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران، تهران، فصلنامۀ دفاعی راهبردی سال 15، شمارۀ 67 : 54-27.
. صادقی، رضا، (۱۳۸۸)، نحوۀ تدوین راهبرد نظامی در چند کشور، فصلنامۀ راهبرد دفاعی، شمارۀ ۲۵.
. صفوی، سید رحیم (1395)، همایش آمایش سرزمین، جایگاه کاسپین و چشم‌انداز توسعۀ گیلان، سوم و چهارم آذر.
. ضرغامی، ابراهیم (1397)، استراتژی دریایی و قدرت ملی، پایان‌نامه، دانشگاه خوارزمی.
. علینقی، امیرحسین (1381)، جایگاه امنیت در استراتژی ملی، فصلنامۀ مطالعات راهبردی، شمارۀ 16، تهران.
. قدسی، امیر (1389)، تکامل مفهومی قدرت در نظام ژئوپلیتیک کی جهانی، فصلنامۀ راهبرد دفاعی، شمارۀ  31، تهران.
. قلی زاده، علی ولی (1394)، الگوی شناخت بحران‌های ژئوپلیتیکی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
. کالین اس گری (1385)، ساختار شناسی راهبرد، ترجمۀ علیرضا فرشچی، چاپ اول: انتشارات دانشکدۀ فرماندهی و ستاد سپاه.
. کالینز، جان. ام (۱۳۸۳)، استراتژی بزرگ، ترجمۀ کورش بایندر: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
. کامران، حسن (زمستان ۱۳۸۱)، جایگاه ‏سیاست ‏دریایی ‏در جمهوری اسلامی ایران ‏مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.
. کلاهچیان، محمود (‏۱۳۸۴‏)، الگوی طراحی استراتژی امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران، مجموعۀ مقالات اولین همایش ملی مطالعات استراتژی در جمهوری اسلامی ایران، تهران.
. کولایی، الهه، علی زاده شیوا (1395)، جستارهای پیرامون مسائل دریای خزر، تهران: مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی.
. کوهن، سائل بی (۱۳۸۷)، ژئوپلیتیک نظامی جهانی، ترجمۀ عباس کاروان: انتشارات مؤسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
. لاکوست، ایو (1368)، مسائل ژئوپلیتیک، اسلام، دریا، آفریقا، ترجمۀ آگاهی، تهران: دفتر نشر و فرهنگ.
. مجتهدزاده، پیروز (1381)، سیاست جغرافیایی و جغرافیای سیاسی، تهران: انتشارات سمت.
. محمدجانی، مصطفی (1396)، رسالۀ دکتری با عنوان تبیین الگوی همگرایی در مناطق ژئوپلیتیک، مطالعۀ موردی منطقۀ کاسپین، تهران: دانشگاه خوارزمی.
. محمدجانی، مصطفی، افضلی، رسول (1394)، دریای کاسپین و موقعیت ژئوپلیتیک ایران، تهران: نشر انتخاب.
. محمدی، منوچهر (1396)، مؤلفه‌های قدرت در جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات خبرگزاری فارس.
. منفرد هاشم، لطفی حیدر، نصری فرامرز، امیری بازرگان (1395)، فصلنامۀ جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای) نقش مدیریت یکپارچۀ مناطق ساحلی (ICZM) در ارتقای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، دورۀ 25، شمارۀ 1 – شمارۀ پیاپی 25، زمستان 1395: 17-32.
. میرحیدر، دره (۱۳۷۷)، ژئوپلیتیک، ارائه تعریفی جدید، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، سال سیزدهم، شمارۀ ۴.
. نامی، محمدحسن (1389)، جایگاه دریای خزر در استراتژی‌های جهانی با تأکید بر قرن 21، تهران: انتشارت زیتون سبز.
. Das  &  C.  M.  Vasudev  &  Madhukar  Gupta,(2011)."Regional  Integration  and Cooperation  in  Asia—An  Indian  Perspective,"  Global  Journal  of  Emerging Market Economies, Emerging Markets Forum, vol. 3(3)
. Dugin, Aleksander. (2003) http: // f27. Parsimony. Net / forum 67363 / messages / 1527. Htm
. Edward N. Luttwak, The Political Uses of Sea Power, Studies in International Affairs 23
. Holliway, Ryan, Marcus, Rachel (2014) Azerbaijan Country Review, CountryWatch, Inc. Houston, Texas.
. Holliway, Ryan, Marcus, Rachel (2014) Russia Country Review, CountryWatch, Inc. Houston, Texas.
. Karabulut, Bilal; (2005). “Strateji Jeostrateji Jeopolitik”; Ankara: Platin
. Laruelle, Marlène & Peyrouse, Sbastien (2013), “The Militarization of the Caspian Sea: Great Games and Small Games Over the Caspian Fleets”, Central Asia-Caucasus Institute & Silk Road Studies Program.
. Stacey, Ralph (2001), Strategic Management, N.Y, McGraw Hill.
. http://www.khamenei.ir/
. کیان‌پور، ابوذر، ‏ (۱۳۹۱)، ‏وب‌سایت استراتژی‌های جنگ‌های نوین، مقالۀ استراتژی دریایی ایران در ‏جهان ‏نامتوازن. ‏ ‏‏‎ (http: //modernwarfarestrategies. persianblog. ir)‎‏ ‏ ‏ ‏

Files

History

  • Receive Date: 13 November 2018
  • Revise Date: 23 March 0621
  • Accept Date: 19 June 2019

Share

How to cite

Statistics