فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، مناطق جدید امنیتی را به وجود آورد. خلا ایجاد شده در حوزة دریای خزر موجب شد تا ایالات متحده به تدریج وارد حیاط خلوت روسیه شود. در سه دورة زمانی "از فروپاشی تا سال 1993"، "از 1993 تا سال 2001" و "بعد از سال 2001" سمت‌گیری سیاست خارجی آمریکا نیز دچار تغییر و تحول شد. حادثة 11 سپتامبر 2001 و مبارزه با تروریسم، مثلث روسیه ـ چین ـ آمریکا را در حوزة خزر به وجود آورد که حضور نظامی آمریکا در منطقه را نیز به دنبال داشت. اعلام محور شرارت بودن ایران از طرف جرج بوش و حضور نظامی آمریکا در کنار مرزهای شمالی ایران و نیز وجود حداقل پنج منبع جغرافیایی ناامنی، تهدیدات نرم‌افزاری و نظامی جدیدی را متوجه ایران ساخته است که می‌تواند موجب ایجاد تغییراتی برای استراتژی نظامی ایران و نیاز به آموزشهای نظامی جدید شود. کاهش ارزش موقعیت ژئوپلیتیکی ایران، بحرانهای زیست‌محیطی، توسعه‌نیافتگی و مسابقات تسلیحاتی و غیره از دیگر تهدیدات حضور آمریکا در خزر است.
)