اُم‌القُری و اندیشه‎ی منطقه‌گرایی

نویسندگان

تهران دانشگاه امام حسین (ع)

چکیده

یک فضا و گستره‎ی جغرافیایی را که مشتمل بر حداکثر میزان تشابه، تجانس و یکپارچگی از نظر عوامل و پدیده‌های طبیعی یا انسانی باشد، «منطقه‎ی جغرافیایی» می‌گویند. مفهوم منطقه در جغرافیای سیاسی دارای اهمیت فراوان بوده و به مجموعه‌ای از کشورها که دارای بیش‎ترین عوامل مشابه و پیونددهنده‎ی طبیعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی باشند، گفته می‌شود؛ به‎گونه‎ای که این عوامل پیونددهنده‎ بتوانند آن منطقه را از سایر محیط‌ها و مناطق متمایز نمایند. در مقاله‎ی حاضر ضمن ملاحظه‎ی ویژگی‎های جغرافیایی مفهوم «اُم‌القُری» که مفهومی قرآنی و اسلامی به‎شمار می‌رود، تلاش شده است تا این مفهوم بر معنای منطقه و نظام منطقه‌ای در جغرافیای سیاسی تطبیق داده شده و به منزله‎ی‌ یک چارچوب منطقه‌گرایی و نظام منطقه‌ای با شاخصه‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی قلمداد گردد.
بنابراین، روش تحقیق در این مقاله، توصیفی و تحلیل از نوع کیفی بوده و به شیوه‎ی مطالعه‎ی کتابخانه‎ای از کتب، نشریات و مقالات تخصصی استفاده شده است. سؤال تحقیق عبارت است از این‎که «آیا می‌توان اُم‌القُری را به‎عنوان الگو و مبنای منطقه‌گرایی قلمداد کرد؟» و فرضیه‎ی تحقیق نیز با عنایت به ویژگی‎های جغرافیایی، اُم‌القُرای اسلامی می‎تواند به مثابه یک نظام و مبنای همگرایی منطقه‌ای به‎شمار آید.

کلیدواژه‌ها