گروهک تروریستی داعش یکی از مهم‌ترین تحولات اخیر در منطقه و عراق بهشمار می‌رود که با قدرتگیری از بحران سوریه، به‌عنوان اصطلاحی جدید در محافل سیاسی و مطبوعاتی رایج گردید. ظهور این گروه نشانگر آغاز مرحلهی جدیدی از سلفیگرایی رادیکال با تبعیت از اندیشه‌های ابنتیمیه و سیدقطب در منطقه و جهان است. ابوبکر البغدادی رهبری این گروه را بر عهده دارد و با بهره‌گیری از اندیشه‌های نوسلفیگرایی در تلاش برای تأسیس حکومت اسلامی ابتدا در عراق و سوریه و بعد در سایر نقاط جهان است. قدرت‌یابی این گروه در چند ماه اخیر در حدی بوده که توانسته به‌عنوان کنشگر غیردولتی فعال در صحنهی عراق ظاهر گردد و روند سیاسی و امنیتی عراق را با اتخاذ رویکردی مسلحانه با مشکل مواجه سازد.
پژوهش حاضر با اتخاذ رویکرد تحلیلی– توصیفی با شیوهی جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و استفاده از متون اینترنتی در صدد پاسخگویی به این سؤال است که «چه عواملی در شکل‌گیری داعش در عراق مؤثر بوده‌اند؟» و فرضیه اصلی مقاله آن است که «داعش به‌عنوان کنشگری اثرگذار، نقش مهم و برجسته‌ای در تحولات اخیر عراق دارد. این گروه یکی از گروه‌های تکفیری در سطح منطقه است که باهدف تشکیل امارات اسلامی شروع به فعالیت نمود و عوامل داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی نیز از عوامل مؤثر در شکل‌گیری آن بوده‌اند.» یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که می‌توان از ایدئولوژی سلفی- جهادی، عوامل داخلی (ضعف دولت و نیروهای نظامی، تعامل با گروه‌های سیاسی، عوامل جغرافیایی، اختلافات قومی، عوامل اقتصادی- اجتماعی)، عوامل منطقه‌ای (بحران سوریه، حمایت‌های مالی و نظامی عربستان و قطر به‌منظور سرنگونی حکومت اسد و همکاری‌های ترکیه با گروهای مخالف اسد) و از نقش غرب به رهبری ایالات متحده (به بهانهی کمک به ثبات منطقه و عراق، مبارزه با تروریست‌ها و تلاش برای ایجاد حکومت مردمی در سوریه) به‌عنوان عوامل فرامنطقه‌ای مؤثر در شکل‌گیری گروهک تروریستی داعش نام برد.
)
