آینده پژوهی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در بستر تحولات ژئوپلتیکی، تمامیت ارضی و بحران های داخلی عراق

نویسندگان

دانشگاه مالک اشتر تهران

چکیده

عراق در بین کشورهای همسایه بیشترین اشتراکات را باجمهوری اسلامی ایران دارد و ژئوپلتیک،تمامیت ارضی و ساختار سیاسی این کشور به هر سرنوشتی که مبتلا شود، برای جمهوری اسلامی مهم تلقی می گردد،چرا که می تواند جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک ایران را نیز به شدت تهدید یا تقویت کند و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را تحت تاثیر قرار دهد.لذا با توجه به اشتراکات ژئوپلتیکی و ژئواستراتژی میان ایران و عراق ،تبیین سناریوهای احتمالی تحولات عراق و ارزیابی تاثیرات آن بر حوزه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، هدف اصلی پژوهش می باشد .بدین جهت سوال اصلی پژوهش این گونه می باشد که تاثیرات سناریوهای آینده پژوهانه تحولات ژئوپلتیکی ،تمامیت ارضی و ساختار سیاسی در عراق بر حوزه ی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران چه می باشد. بدین جهت پژوهش با دو روش آینده پژوهی مبتنی بر سناریو نگاری ضمن توصیف آینده های محتمل و نیز ارائه سناریوهای آینده تحولات عراق ،با روش توصیفی تحلیلی به تببین تاثیرات هریک ازاین سناریوها بر حوزه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران می پردازد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اخوان کاظمی ، مسعود عزیزی،پروانه ،1390،کردستان عراق؛ هارتلند ژئوپلیتیکی اسراییل، فصلنامه راهبرد ،سال بیستم ،شماره 60
  2. اسلامی ،مسعود ؛ کوهی ،ابراهیم ، راستگو، محمدزمان ، 1393،چالش های تجزیه عراق :منافع امریکا و کشورهای همسایه (ایران, ترکیه و عربستان) ،فصلنامه مطالعات جهان اسلام سال سوم شماره 10
  3. امینی،کریم، 1388،تاثیر روند دولت ملت سازی عراق بر ثبات سیاسی و سیاست خارجی عربستان سعودی، مجله سیاست دفاعی
  4. اسدی ، علی‌اکبر، 1393، بررسی سناریوی تجزیه عراق از منظر متغیرهای داخلی، اندیشکده راهبردی تبیین فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی شماره 18
  5. بخشی شیخ احمد، مهدی ، بهاری، بهنام ، وهاب پور ،پیمان ،1392،بررسی ایدئولوژی گروه تکفیری وهابی دولت اسلامی
  6. عراق و شام )داعش( ،فصلنامه علمی پزوهشی علوم سیاسی(باقرالعلوم) دوره 16، شماره 64
  7. بصیری، محمد ،1378،مفهوم امنیت ملی، فصلنامه خاورمیانه، ش 1
  8. پاسکال، لورو و فرانسوا توال، 1381،کلیدهای ژئوپلیتیک، تهران انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
  9. تاج آبادی، حسین، دهنوی، مهدی، 1393،فدرالیزم عراق و امنیت ملی ایران؛ فرصتها و چالشها ،فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی شماره 18
  10. برنا بلداجی، سیروس، 1386 ،تاثیر روند دولت ملت سازی عراق بر ثبات سیاسی و سیاست خارجی عربستان سعودی ،هفته نامه پگاه حوزه
  11. جان ام گالینز، 1370،استراتژی بزرگ، ترجمه کورش بالیزر، (تهران: وزارت خارجه)
  12. جک سی. پلینوو روی آلتون، ، 1375،فرهنگ روابط بین الملل، ترجمه حسن پستا، تهران، فرهنگ معاصر
  13. جعفری ولدانی،اصغر؛بیداقی،احد، 1387،مرزهای ناپیدای هویت و تمامیت ارضی کشورها ،فصلنامه پژوهش حقوق عمومی ، شماره24 علمی-پژوهشی
  14. جعفرى‌ ولدانى،اصغر،1376.،بررسى تاریخى اختلافات مرزى‌ ایران‌ و عراق،چـاپ سـوم،تهران:دفتر مطالعات سیاسى و بـین المـللى
  15. جعفرى ولدانـى،اصـغر،1384،نگاهى‌ تاریخى به جزایر ایران تبت‌ وابو‌ مـوسى، چـاپ‌ دوم‌،تهران‌:دفتر مطالعات سیاسى و بین المللى
  16. جعفرى‌ ولدانى‌،اصغر،1387،ژئوپلتیک جـدید دریاى سـرخ و خلیج فارس،چاپ سوم،تهران:دفـتر‌ مطالعات‌ سیاسى و بین المـللى
  17. جک. سی. پلینوو ،روی آلتون، فرهنگ روابط بین الملل، ترجمه حسن پستا، تهران، فرهنگ معاصر
  18. حافظ‌نیا ،محمدرضا ، 1379، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد انتشارات پاپلی
  19. حافظ‌نیا، محمدرضا ،1385، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد، انتشارات پاپلی
  20. جی مارتین، لی نور ،1383،چهره جدید امنیت در خاورمیانه، ترجمه قدیر نصری، پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران
  21. دوست محمدی، احمد، الغبان، محمد سالم،1394،بررسی تاثیر گروه های شیعه عراق بر عدم موفقیت طرح خاورمیانه جدید ،فصلنامه سیاست
  22. روشندل، جلیل، 1374،امنیت ملی و نظام بین الملل، چاپ اول، سمت، تهران
  23. رحیمی ،علیرضا، 1394، انتخابات و امنیت ملی؛ از ثبات تا دگرگونی سیاسی ، فصلنامه مطالعات راهبردی سال هجده شماره سوم
  24. زنجانی،عمید، 1384،فقه سیاسی: اندیشه سیاسی در جهان اسلام ،معاصر نشر امیر کبیر
  25. زرگر ، افشین ،1386،مدلهای دولت-ملت سازی؛ از مدل اروپایی تا مدل اوراسیایی، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی دانشگاه آزاد کرج شماره 7 سال چهارم، شماره هفتم
  26. زارعی،بهادر؛ذکی،یاشار ، 1390،اصل تمامیت ارضی از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 78
  27. ساعی،احمد، مرادی،جهانبخش ،1390،معضلات فدرالیسم در عراق فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین المللی ،شماره 42
  28. ساوه درودی، مصطفی ،1390،گروهک تروریستی داعش؛ برایند تنازعات و ناامنی های منطقه ای،فصلنامه علمی- پژوهشی امنیت پژوهی سال سیزدهم: شماره 45 -
  29. شریفیان ،جمشید ،همایونی،محمدرضا ،ملکی ،بهروز ، 1393،حاکمیت شیعی عراق و تأثیر آن بر امنیت سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامة علمی-پژوهشی امنیت پژوهی سال سیزدهم: شماره 48
  30. شفیعی عربی، میر علی،1387، اهمیت منطقه خاورمیانه و بررسی اجمالی طرح خاورمیانه بزرگ، سال هشتم، مجله ی فضای جغرافیایی شماره 23
  31. شیرودی، مرتضی؛ 1383، فلسطین و صهیونیسم، قم، تحسین، چاپ اول
  32. شیرودی، مرتضی؛ طرح خاورمیانه بزرگ، غرب و کشورهای مسلمان زمینه‌ها، چیستی و پیامدها، مجله‌ی اندیشه تقریب، تابستان 1384، شماره‌ی 3
  33. عیوضی، محمدرحیم ،1382،جهانی‌شدن و امنیت ملی ، فصلنامه پژوهشی اندیشه انقلاب اسلامی شماره6
  34. عبدخدائی،مجتبی تبریزی،زینب ،1394،نقش گروه های تکفیری- تروریستی سوریه و عراق در تأمین امنیت اسرائیل ، مجله مطالعات انقلاب اسلامی ؛ شماره 41
  35. علوی پور،سید محسن، 1388،ژئوپلتیک عراق و امنیت در منطقه خلیج فارس، مجله مطالعات خاور میانه شماره 57
  36. عزتی ، عزت‌الله ،1377، ژئوپلیتیک، تهران، انتشارات سمت
  37. عزتی عزّت الله؛ 1381، تحلیلی بر ژئوپلتیک ایران و عراق، انتشارات وزارت امور خارجه، تهران
  38. عالم ،عبدالرحمن ،1373،بنیادهای علم سیاست نشر نی
  39. غرایاق زندی، داوود، 1389،فرایند ملت دولت سازی، شکل گیری هویت ملی و بازسازی در عراق: تجارب تاریخی و دورنمای آینده ، فصلنامه مطالعات راهبردی سال سیزدهم شماره اول شماره مسلسل
  40. گارودی، روژه،1377، اسطوره های بنیانگذار سیاست اسراییل، ترجمه حمیدرضا آژیر و حمیدرضا شیخی، تهرانف گوهر شاد.
  41. گلشنی ، علیرضا ،سهرابی ،حمیدرضا ،1393،نقش جمهوری اسلامی ایران در قیف ژئوپولیتیک غرب آسیا، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا شماره هجدهم
  42. مجتهدزاده، پیروز ، 1381 ، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران: سمت
  43. ماندل، رابرت، 1379،چهره متغیر امنیت ملی، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی
  44. مبینی کشه، زهرا ،طالعی حور، رهبر، 1394،تبیین ظهور داعش و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علمی پژوهشی امنیت پژوهی سال چهاردهم شماره 49
  45. نقیب زاده، احمد ،1377،نظریه های کلان و روابط بین الملل، تهران: نشر قومس
  46. مارتین، لی نورجی، 1388،رهیافتی جامع برای مطالعه امنیت ملی در خاورمیانه، چهره جدید امنیت در خاورمیانه ؛ ترجمه قدیر نصری، تهران: پژوهشکده مطالعات. راهبردی
  47. معین الدینی، جواد ؛ ابوالحسن شیرازی ،حبیب الله ،1387،تقابل خاور میانه اسلامی با طرح خاور میانه بزرگ، فصلنامه علوم سیاسی ، سال یازدهم، شماره 1
  48. نجات، سیدعلی ،1394،گروهک تروریستی داعش و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران؛ چالش ها و فرصت ها، فصلنامه علوم سیاسی :سیاست( دانشگاه تربیت مدرس) شماره 6
  49. واعظی، محمود ،1388،رویکردهای سیاسی – امنیتی آمریکا در خاورمیانه، ،معاونت پژوهشهای سیاست خارجی / گروه مطالعات خاورمیانه و خلیج فارس
  50. Future studies national security of the Islamic Republic of Iran In the context of geopolitical developments,Territorial integrity And Internal crisis in Iraq.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 خرداد 1395
  • تاریخ بازنگری: 07 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 28 شهریور 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار