پارادایم صدور انقلاب در جهان اهل سنت بر مبنای اصل دعوت با توجه به تحولات اخیر بیداری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای روابط بین الملل از دانشگاه علامه طباطبایی وپژوهشگر ژئوپلیتیک پژوهشگاه امنیت ملی در دانشگاه عالی دفاع ملی

2 استادیار روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبائی نویسنده مسئول

چکیده

جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان نظام سیاسی برآمده از انقلاب اسلامی، سیاست صدور تفکر انقلاب را‌ از همان روزهای نخستین پیروزی انـقلاب، در دستور سیاست خارجی خود قرار داده‌ است. صدور تفکر انقلاب اسلامی‌ چندان‌ برای نظام‌ اهمیت دارد که در رأس برنامه‌های سیاست خارجی واقع‌شده است و بخش زیادی از فعالیت‌های این حوزه را تحت تأثیر دارد. امروزه دیپلماسی با ابزار مؤلفه اصل دعوت می‌تواند در زمینۀ بین‌الملل وجهه‌ای کسب کرده و نفوذ فوق‌العاده‌ای داشته باشد؛ در این پژوهش دو سؤال عمده مطرح می‌شود؛ تمایز انقلاب اسلامی نسبت به سایر انـقلاب‌ها، چیست؟ قاعدۀ دعوت چه نقشی در گرویدن به اسلام در جهان اهل سنت با توجه به تحولات اخیر بیداری اسلامی دارد؟ با توجه به پژوهش صورت گرفته باید گفت سایر انقلاب‌ها غالباً دارای یکی از ماهیت‌های اقتصادی‌، سیاسی‌ و ایدئولوژیک هستند؛ در حالی‌که انقلاب اسلامی، دارای ماهیتی اسلامی و مبتنی بر ارزش­ها و اصول اسلامی است؛ همچنین با استفاده از قاعدۀ دعوت حاکمان مسلمان اهل سنت می­توانند با تبلیغات دامنه‌دار جهانی، منطق اسلام را به درون خانه‌ها برده؛ در مدّت زمان کوتاهی هزاران نفر را مسلمان کنند که این کار با جنگ و خونریزی در سال‌های طولانی میسر نیست. امروزه نقش دعوت را می‌توانیم در جریان بیداری اسلامی ببینیم. نفوذ تبلیغات و دعوت در نظام جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقة غرب آسیا موجب شد تا ملّت‌های کشورهایی چون مصر، لیبی، تونس، بحرین و یمن بر حاکمان مستبد و دیکتاتورشان قیام کنند و انقلابی را به وجود آورند؛ این تأثیرات را در سطح آسیا، اروپا و دیگر قاره‌ها نیز می‌توانیم شاهد باشیم؛ در این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی سعی در بررسی پارادایم صدور انقلاب در جهان اهل سنت بر مبنای اصل دعوت با توجه به تحولات اخیر بیداری اسلامی، خواهیم داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Paradigm of Exporting Iran's Revolution in the Sunna World Based on the Principle of Invitation with a View to Recent Developments of Islamic Awakening

نویسندگان [English]

  • mahdi sayyad shirazi 1
  • Mojtaba Abdkhodaee 2
1 استادیار دانشگاه عالی دفاع ملی، پژوهشگاه امنیت ملی
2 استادیار روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبائی نویسنده مسئول
چکیده [English]

As a political system coming out of the Islamic Revolution, the Islamic Republic of Iran has put the policy of exporting the revolutionary thinking since the very early days of the revolution’s victory on its agenda of foreign policy. The idea of exporting revolution is such an idea of consequence for Iran’s regime that it has been put on top of its foreign policy plans, affecting a large body of activities running in this area. Today, diplomacy augmented by means of the principle of invitation and the idea of reconciling hearts is capable of gaining international popularity, as well as of having extraordinary impact accordingly. This research presents two major issues: What distinguishes the Islamic Revolution from other revolutions? What role does the principle of invitation play in making the Sunna world hold on to Islam considering the recent developments of Islamic Awakening? Regarding the researches conducted, it should be stated that other revolutions are often either of an economic, or political or ideological nature, whereas the Islamic Revolution has an Islamic identity based on Islamic values and principles. Also, using the principle of inviting, the muslem authorities of the sunna states are able to take the logic of Islam inside houses by means of global extensive propaganda that can convert thousands of people within a short period of time, which is otherwise impossible to realize even after many years of war and bloodshed. Today, the role of inviting can be observed in the movements of Islamic Awakening. Thanks to the Islamic Republic of Iran’s propaganda and invitation in the Middle East, the peoples of countries like Egypt, Lybia, Tunis, Bahrain, and Yemen managed to uprise against their despotic dictators, and form a revolution. Such impacts can also be observed throughout Asia, Europe, as well as other continents. Taking into account the recent developments of Islamic Awakening, this research tries to capture the paradigm of Iran’s export of revolution in the Sunna world on the basis of the principle of invitation by using the analytical-descriptive method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the export of revolution
  • the principle of invitation
  • Sunna world
  • Islamic Awakening
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه
خمینی (ره)، روح‌الله (1379)، صحیفۀ امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
خامنه‌ای، سید علی،  پایگاه اطلاع‌رسانی رهبر معظم انقلاب، 4/11/69           www.khamenei.ir
خامنه­ای، سیدعلی (1385)، حدیث ولایت، ج 1، تهران: دفتر مقام معظم رهبری.
خامنه­ای، سیدعلی (1389)، منشور فرهنگی انقلاب اسلامی (1)، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
اسپوزیتو‌، جان‌. ال‌ (1388)، انـقلاب ایران و بـازتاب جهانی آن‌، ترجمۀ محسن مدیر شانه‌چی، تهران: باز.
اسکندی فاروچی، ابوالفضل؛ آقاحسینی، علیرضا (1394)، فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، شمارۀ 43.
الکامل (1385هـ.ق)، فی التاریخ،  ج 3: 287 .
ایزدی، مصطفی (1361)، یادنامه شهید محمد منتظری‌ (مجموعه‌ گفتارها)، تهران: فرهنگ انقلاب اسلامی.
بازرگان‌، مهدی (1363)، انقلاب ایران‌ در‌ دو حرکت، تهران: نهضت آزادی‌.
برینتون‌، کرین (1363)، کالبدشکافی چهار انـقلاب، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر نو.
تاجیک، محمدرضا؛ دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1382)، الگوهای صدور انقلاب در گفتمان­های سیاست خارجی ایران، فصلنامۀ راهبرد، ش 27.
تاریخ طبری (1380)، ج 4: 330
جاودانی مقدم‌، مهدی (1393)، کاربست رهیافت گفتمان در‌ تبیین‌ سـیاست‌ خـارجی جـمهوری اسلامی‌ ایران‌ از دیدگاه امام خمینی (ره)‌، فصلنامۀ مطالعات انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شمارۀ 38.
چلونگر، محمدعلی (1390)، دیپلماسی پیامبر اسلام(ص)، فصلنامۀ انقلاب اسلامی، س 3، ش 5 ـ 6.
حر عاملی (1393)، وسائل الشیعه، ج 11: 403.
حقیقت، سید صادق (1387)، مبانی اندیشه سیاسی اسلام، تهران: سمت.
دولت­آبادی، فیروز (1377)، صدور انقلاب تمنا و تقابلی از درون و بیرون، فصلنامۀ حضور، ش 26.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1387)، چارچوبی مفهومی برای ارزیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد و مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال؛ رادفر، فیروزه (1389)، الگوهای صدور انقلاب در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
رمضانی، روح اله (1378)، صدور انقلاب ایران: سیاست­ها، اهداف و ابزارها، فصلنامۀ پژوهش‌نامه انقلاب اسلامی، ش 5.
سجادی، سیدعبدالقیوم (1379)، سیاست خارجی دولت اسلامی از دیدگاه امام علی (علیه‌السلام)، فصلنامۀ علوم سیاسی، ش 11.
سنن ترمزی، ج 4، کتاب الفتن، باب ماجاء فی تغییر المنکر: 469 ـ 47
شکوری، ابوالفضل (1361)، فقه سیاسی اسلام، قم: بوستان کتاب.
شیرخانی، علی (1380)، دعوت، جنگ و صلح در قرآن، فصلنامۀ علوم سیاسی، س 4، ش 15.
ظـریفی‌نیا، حمیدرضا (1387)، کالبدشکافی جناح‌های سیاسی ایران از 58 تا 78، تهران: آزادی اندیشه.
فارسی، جلال‌الدین (1368)‌، فلسفۀ انقلاب اسـلامی، تـهران: امیرکبیر.
گلدستون، جک (1385)، مطالعات نـظری تـطبیقی انقلاب‌ها، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران‌: کویر‌.
محمدی، منوچهر (1387)، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران: پژوهشگاه اندیشه و فرهنگ اسلامی.
مطهری، مرتضی (1375)، پیرامون‌ انقلاب‌ اسلامی، تهران: صدرا.
ملکی، عباس (1382)، فرایند تصمیم‌گیری در سیاست خارجی ایران، مجلۀ راهبرد، شمارۀ 28.
نوازنی، بهرام (1388)، صدور انقلاب اسلامی: زمینه­ها و پیامدهای بین­المللی آن، تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی.