پیش‌ران‌‌های اصلی و کلیدی دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران و عربستان در منطقۀ غرب آسیا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه امام علی (ع)، تهران، ایران

2 استادیار دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا، تهران، ایران

چکیده

دیپلماسی دفاعی ابزاری است که دولت‎ها می‎کوشند، به‌واسطۀ آن از امتیازات و توانایی‏‎های خود در حوزۀ دفاعی برای وابسته کردن دیگر کشورها به خود، افزایش وابستگی متقابل امنیتی، جلب اعتماد، جلوگیری از بروز منازعه، حل منازعه‌ها، ایجاد چارچوب‎های امنیتی منطقه‎ای و نظیر این‌ها استفاده کنند. از ویژگی‌های دیپلماسی دفاعی در شرایط موجود این است که به‌عنوان یکی از ابزارهای هویت‌یابی و مشروعیت‌سازی سیاست دفاعی و راهبردی کشورها تلقی می‌شود. روابط ایران و عربستان در سالهای اخیر از رقابت به سمت رویارویی مستقیم در حال حرکت است. جنگ‌های نیابتی عربستان با ایران در منطقۀ غرب آسیا به‌ویژه در کشورهای عراق و سوریه و تلاش همه‌جانبه برای جلوگیری از قدرت­گیری شیعیان در یمن و بحرین باعث شده سعودی‌ها خود را درگیر جنگ‌های فرسایشی کنند که یکی از اثرات آن بحرانی‌شدن روابط این کشور با جمهوری اسلامی ایران است. شناسایی  پیش‌ران‌‌‌های اصلی و کلیدی یکی از الزامات اساسی هر پروژه آینده‌نگاری است؛ بر این اساس این مقاله باهدف شناسایی  پیش‌ران‌‌‌های اصلی و کلیدی دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران با کشور عربستان در منطقۀ غرب آسیا نگارش و با ترکیب روش‌های آینده‌پژوهی مانند مرور منابع، پانل خبرگی و تحلیل ماتریس متقاطع و با استفاده از نرم‌افزار میک‌مک انجام‌شده است؛ در راستای اجرای این پژوهش از نظرات خبرگی صاحب‌نظران حوزۀ دفاعی و سیاست خارجی بهره‌برداری و پیش‌ران‌‌‌های اصلی و کلیدی در نتایج ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Key Drivers in the Defense Diplomacy of the Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia in the West Asia Region

نویسندگان [English]

  • Farhad Hadinejad 1
  • Hossein Minaee 2
1 Assistant professor, Imam Ali University, Tehran, Iran.
2 Assistant professor, Dafoos, Tehran,Iran
چکیده [English]

Defense diplomacy is a means by which states attempt to exploit their own capabilities and privileges in defense field in order to make other countries dependent on themselves, enhance mutual security dependence, win trust, prevent the occurance of conflicts, and establish regional security frameworks and the like. One of the characteristics of defense diplomacy under the present circumstances is the fact that it is considered as a means of giving identity and legitimacy in countries' defense and strategic policies. Iran-Arabia relations are transitioning from rivalry towards direct confrontation in reent years. Saudi Arabia's proxy wars with Iran in the West-Asia region especially in Iraq and Syria, as well as the former's all-out efforts to prevent the Shiite power in Yemen and Bahrain from gaining momentum has caused the Saudis to become engaged in attritional wars, one of the effects of which is the deteriorated relations between Saudi Arabia and the Islamic Republic of Iran. One fundamental requirement in any project on foresight is the identifying of key drivers. With this in mind, this article has been produced with the aim of identifying the key drivers in IRI's defense diplomacy with Saudi Arabia in the West Asia region by exploiting a diverse array of futurology methods including literature review, expert panel, and cross-matrix analysis using MicMac software. In so doing, the expertise of practitioners in defense field and foreign policy were used, along with key drivers that have been presented in the conclusion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • foresight
  • driver
  • cross-matrix analysis
  • defense diplomacy

مراجع

پوستین چی، زهره؛ متقی، ابراهیم؛ مابی، طیبه؛ فقیه، مهدی (1391)، نشانه‌ها و کارکردهای دیپلماسی دفاعی پویا، فصلنامۀ راهبرد دفاعی، شمارۀ 40: 72 ـ 37.
خداوردی، بهرام (1391)، دیپلماسی دفاعی در اندیشه‌های امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، در تبیین اندیشه‌های دفاعی امام خامنه‌ای، گزیدۀ مقالات 2، تهران: انتشارات عقیدتی سیاسی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.
آرم، آرمینا (1395)، ایران و عربستان، رقابت بر سر نفوذ در خاورمیانه، فصلنامۀ سیاست، سال سوم، شمارۀ 9، 73 ـ 81.
ساعد، نادر؛ علیدوستی، قاسم (1390)، دیپلماسی دفاعی تطبیقی و ترسیم سازواره الگوی مدیریت آن در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامۀ راهبرد دفاعی، سال نهم، شمارۀ 34: 120 ـ 85.
شوارتز، پیتر (1388)، هنر دور‌نگری، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
عسگرخانی، ابومحمد؛ حق‌شناس، محمدرضا (1390)، تهدیدهای منطق‌های و راهبرد تسلیحاتی ـ امنیتی ج.ا.ایران، فصلنامۀ راهبرد دفاعی، سال نهم، شمارۀ 33: 99 ـ 69.
عسگری، محمود (1389)، چارچوبی برای تبیین دیپلماسی دفاعی، نامة دفاع، شمارة 17.
عیوضی، محمدرحیم (1397)، کلیات و مبانی آینده‌پژوهی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
قاسمی، فرهاد (1391)، رهیافتی نظری بر دیپلماسی منطقه­ای: واحدهای تجدید نظر طلب در گذار چرخه سیستمی قدرت، فصلنامة روابط خارجی، سال چهارم، شمارة 4: 34 ـ 7.
متقی، ابراهیم (1387)، نقش پیمان­های دفاعی در قدرت ملی، فصلنامۀ راهبرد دفاعی، سال ششم، شمارۀ 23: 76 ـ 49.
میرزایی، سیداحمد؛ غریب آبادی، کاظم؛ رضاییان پور، محمدهادی (1393)، دیپلماسی دفاعی نوین انگلستان و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، شمارۀ 21: 1 ـ 29.
مینایی، حسین (1395)، آینده‌نگاری دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران، رسالۀ دکتری، تهران: جهاد دانشگاهی.
مینائی، حسین؛ حاجیانی، ابراهیم؛ دهقان، حسین؛ جعفرزاده پور، فروزنده (1395)، تعیین پیش‌ران‌‌‌های اصلی دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران در سطوح منطقه­ای و بین‌الملل، فصلنامۀ آینده‌پژوهی دفاعی، سال اول، شمارۀ 1: 7 ـ 26.
مینائی، حسین؛ حاجیانی، ابراهیم؛ دهقان، حسین؛ جعفرزاده­پور، فروزنده (1393)، ارزیابی اثر فعالیت‌های مدیریت دانش بر دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامۀ راهبرد، شمارۀ 70: 59 ـ 39.
مینائی، حسین؛ هادی نژاد، فرهاد (1397)، روندپژوهی تهدیدهای آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، فصلنامۀ آینده‌پژوهی دفاعی، سال سوم، شمارۀ 8: 7 ـ 28.
Asan, S., Asan, U. (2007), Qualitative cross-impact analysis with time consideration, Technological forecasting and social change, vol74.
Bishoyi, S (2011), Defence Diplomacy in US-India Strategic Relationship, Journal of Defence Studies, Vol 5. No 1.
Godet, A. J., Meunier, M. F., Roubelat, F. (2003), Structural analysis with the MICMAC method & actors' strategy with MACTOR method, AC/UNU Millennium Project: Futures Research Methodology-V2.0, AC/UNU, Washington, DC.
Godet, M. (2006), Creating Futures: Scenario Planning as a Strategic Management Tool, France, Economica publish
 Gordon, T. (1994) Trend Impact Analysis, AC/UNU Millennium project.
Shea, T. (2005), Transforming Military Diplomacy, Joint Forces Quarterly, Issue 38.
Jablonsky, D. (2004), Why is Strategy Difficult, in Boone Bartholomees (ed.), Guide to National Security Policy and Strategy, U.S Army War Collge
Terrill, A (2011), The Saudi-Iranian Rivalry and the Future of Middle East Security, Strategic Studies Institute (SSI), USA. “The OPEC Annual Statistical Bulletin 2010/2011”, OPEC.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 مهر 1397
  • تاریخ بازنگری: 0-727 فروردین 2
  • تاریخ پذیرش: 23 آبان 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار