آرمان امنیت امت مسلمان در گفتمان انقلاب اسلامی: ضرورت‏ها و چالش‏ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

جامع امام حسین علیه السلام

چکیده

تحلیل تأثیر انقلاب اسلامی بر ملت‏های مسلمان و پیامدهای آن به‌خصوص در حوزه امنیت، از موضوعات نیازمند به پژوهش است. امت‌گرایی «امت واحده» از مباحث مهم گفتمان انقلاب اسلامی در جهان اسلام و عرصه بین‌الملل است. این رویکرد گفتمانی مورد تأکید رهبران انقلاب اسلامی بوده و قانون اساسی به ضرورت تحقق آن اشاره کرده است. انقلاب اسلامی مبتنی‌بر آرمان خود و اصل حمایت از نهضت‏های رهایی‌بخش، در حمایت از ملت‏ها امنیت همه‌جانبه را درپیش گرفته‌ است. امنیت در اسلام با تعابیر مختلف مورد توجه بوده و بنیان مرصوص، ریسمان الهی و آرامش، نمونه آن است که با جوهر وجودی انسان، پیوند مستحکم دارد. این نوشتار درپی آن است تا ازطریق شناسایی و تبیین الزامات تحقق «امنیت همه‌جانبه امت اسلامی»، به بررسی موانع تحقق  پیامدهای مثبت (ضرورت‏ها) و پیامدهای منفی (چالش‏ها) آرمان انقلاب اسلامی در این زمینه بپردازد. مقاله از روش تحقیق توصیفی  ـ  تحلیلی استفاده کرده و در جمع‌آوری اطلاعات و داده‏ها از روش کتابخانه‏ای بهره گرفته و درنهایت قالب تحلیل پیشنهادی را ترسیم کرده است. یافته‌های مقاله مؤید این واقعیت است که تحقق وحدت مسلمین، پیش‌شرط تحقق «امنیت امت واحده» است. وضعیت کنونی مناسبات حاکم بر نظام بین‌الملل مبتنی‌بر دولت‌های ملی و ظهور رویکردهای سلبی و واهمگرایی در جهان اسلام، از پس‌ران‏ها و موانع جدی تحقق آرمان انقلاب اسلامی در این زمینه هستند. با‌توجه‌به مراتبی که بیان شد، نتایج تحقیق نشان می‏دهد، انقلاب اسلامی در کانون «امت واحده» قرار دارد. نقش محوری جمهوری اسلامی ایران در «ژئوپولیتیک محور مقاومت»، توجه به موضوع «ام‌القری جهان اسلام» و مؤلفه‏های ایجابی «جمهوری‏های مستقل و آزاد» از مهم‏ترین پیشران‏های آن هستند. درنتیجه، کوشش در تأسیس جمهوری‏های مستقل و آزاد و موفقیت در استقرار و استحکام جمهوری اسلامی در سرزمین‏های اسلامی، امنیت امت اسلامی را محقق خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Requirements for the Stability of the Muslim Ummah in the Thought for the Issue of the Islamic Revolution of Iran

نویسنده [English]

  • behzad ghasemi
ddddddddddd
چکیده [English]

The analysis of the impact of the Islamic Revolution of Iran on Islamic countries, Muslim Ummah, and its implications, especially in the area of sustainable security, are important issues that require research. Utopianism is one of the important issues in the discourse of the Iranian Revolution in the Islamic world and in the international arena. This idea has been emphasized by the leaders of the Islamic Revolution, in addition to being based on the religious principles and the Qur'anic verses. This idea has been emphasized by the leaders of the Islamic Revolution, in addition to being based on the religious principles and the Qur'anic verses. The constitution also refers to the necessity of its realization. In addition to the religious foundations and principles of the constitution, attention is paid to the concept of the Ummah, in accordance with the concept of the Ummah. The security in Islam and the Qur'an is considered as the constant concern of mankind, which has a strong connection with the essence of man's essence. . Accordingly, in order to clarify the requirements of the "stable security of the Islamic Ummah" in line with the "Unified Ummah" and identifying its requirements and obstacles, the article analyzes the "positive components" of the Islamic Ummah. The findings of this article confirm the fact that the realization of the "Islamic and Independent Islamic Union" is a prerequisite for the realization of "the sustained security of the Islamic Ummah".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Revolution of Iran
  • Ummatism
  • Sustainable Security
  • Islamic Union
  • Imam Khomeini
آیات قرآن کریم.
امام خمینی، سیدروح‌الله (1368)، صحیفه نور، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
امام خمینی، سید روح‌الله (1380)، وصیت‌نامه سیاسی ـ الهی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، عروج.
امام خامنه‏ای، سیدعلی (1384)، جبهه واحد اسلامی، پایگاه حوزه، مجله گلبرگ، شماره 62.
امام خامنه‏ای، سیدعلی (1384)، بیانات رهبری برگرفته از سایت رهبر انقلاب اسلامی، تاریخ دسترسی 11/10/1398:                                                                                                farsi.khamenei.ir
آقایی، داود و عقدایی، هدایت‌الله (1391)، تحلیل نظری الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا و موانع  پیش ‏رو، مجله سیاست، دوره 42، ش 4.
ابراهیمی، شهروز؛ ستوده، علی‌اصغر و شیخون، احسان (1393)، بررسی تطبیقی رویکرد امنیتی اسلام با رویکرد رئالیسم و لیبرالیسم، جامعه‌شناسی سیاسی، دوره 2، ش 1.
احمدی، ظهیر (1388)، مفهوم‌شناسی امت در قرآن و اجتماع، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، ش 2.
ازغندی، علی‌رضا (1389)، چارچوب‌ها و جهت‌گیری‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر قومس.
اسدآبادی، سیدجمال (بی‌تا)، عروه‌الوثقی، ج 1، برگردان (ترجمه) زین‌العابدین خلخالی (1389)، تهران: مهر.
افتخاری، اصغر (1383)، مرزهای گفتمانی نظریه اسلامی امنیت؛ گذر از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفتم، ش 25.
افتخاری، اصغر (1389)، صلح و امنیت بین‌الملل، رویکرد اسلامی، مجموعه مقالات اسلام و روابط بین‌الملل، به اهتمام حسین پوراحمدی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
اقبال لاهوری، محمد (بی‌تا)، احیای فکر دینی در اسلام، ترجمه احمد آرام (1374)، تهران: فرهنگی.
امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد و درجانی، حسین (1389)، امنیت در اسلام؛ مبانی و قالب فکری، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، ش 5.
امینیان، بهادر (1394)، نقش امنیتی اتحادیه اروپا در عرصه بین‏الملل: ضرورت‏ها و چالش‏ها، آفاق امنیت، سال 8، ش 27.
ایرانی، مصیب (1388)، استراتژی وحدت ملی و انسجام اسلامی باتوجه‌به دیدگاه امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه)، فصلنامه اندیشه تقریب، سال پنجم، شماره هجدهم.
برزنونی، محمدعلی (1384)، اسلام؛ اصالت جنگ یا اصالت صلح؟، مجله حقوقی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست‌جمهوری، ش 33.
برژینسکی، زبیگنو (1928)، در جستجوی امنیت ملی، ترجمه ابراهیم خلیلی (1369)، تهران: سفیر.
بوزان، باری (1946)، چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، ترجمه علیرضا طیب (1386)، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بهشتی، سیدمحمد (1390)، مبانی نظری قانون اساسی، تهران: بقعه.
جمراسی فراهانی، علی‌اصغر (1374)، بررسی مفاهیم نظری امنیت ملی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام‌نور.
جمشیدی، محمدحسین (1378)، ماهیت وحدت در اندیشه امام خمینی، نشریه کیهان فرهنگی، شماره 156.
جمشیدی، محمدحسین و محمدی، احسان‌الله (1389)، مبانی تحقق وحدت حوزه و دانشگاه از دیدگاه امام خمینی(ره)، فصلنامه معرفت در دانشگاه اسلامی، سال چهاردهم، ش 1.
جوادی آملی، عبدالله (1385)، ولایت‌فقیه و ولایت فقاهت و عدالت، قم: اسرا.
جوان آراسته، حسین  (1379)، امت و ملت نگاهی دوباره، فصلنامه حکومت اسلامی، ش 2، پیاپی 16.
خسروی، علی‌رضا (1391)، مکتب امام خمینی (رحمه‌الله علیه)، تهران: ابرار معاصر.
دری نجف‌آبادی، قربانعلی (1379)، نگاهی به امنیت ازمنظر امیر مؤمنان(ع)، فصلنامه حکومت اسلامی، سال پنجم، ش 18.
دهشیری، محمدرضا (1388)، بازتاب مفهومی و نظری انقلاب اسلامی ایران در روابط بین‌الملل، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال  (1389)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر سمت.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال و فرازی، مهدی (1391)، بیداری اسلامی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه‌ مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، ش 28.
رشیدرضا، محمد (1996)، الخلافه و سلطه الامامه، ترجمه وجیه کوثرانی، بیروت: دارالطلیعه.
رمضانی، روح الله (1987)، چارچوب تحلیلی برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمه حسین طیب، تهران: نشر نی.
زاهدی، زاهد (1383)، اسلام و جهانی‌سازی، گزیده مقالات همایش اندیشه امام خمینی(س)در نگاه اندیشمندان جهان،موسسه تنظیم ونشرآثار امام خمینی(س).
زرشناس، شهریار (1378)، اشاراتی دربارة لیبرالیسم در ایران، تهران: سازمان انتشارات کیهان.
السنهوری، عبدرالزاق احمد (1993)، فقه الخلافه و تطورها لتصیح عقبه امم شرقیه، قاهره: المصریه للکتاب.
شایگان، فریبا (1391)، امنیت پایدار از دیدگاه مقام معظم رهبری، فصلنامه آفاق امنیت، سال پنجم، ش 14.
شریعتی، علی (1382)، امت و امامت در مجموعه آثار، تهران: آزمون.
شیرودی، مرتضی (1383)، جهانی شدن و حکومت جهانی اسلام، مجله قبسات، شماره 33.
صباغیان، علی (1392)، امنیت انسانی و دفاع همه‌جانبه، مطالعات راهبردی، ش 62.
صفوی همامی، یحیی (1389)، وحدت جهان اسلام و چشم‌انداز آینده، مجله سپهر، دوره نوزدهم، ش 74.
صفوی همامی، حمزه (1387)، کالبد شکافی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(علیه‌السلام).
ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1375)، اسلام و حقوق بین الملل، تهران: گنج دانش.
طباطبایی یزدی، سیداحمد (1394)، الگوی امنیت نرم از دیگاه قرآن، تهران: دانشگاه جامع امام حسین(ع).
طباطبایی، محمدحسین (1368)، المیزان، قم: انتشارات اسلامی.
عمید زنجانی، عباسعلی (1421)، حقوق اساسی، تصیحیح ابراهیم موسی زاده، تهران: خرسندی.
عمیدزنجانی، عباسعلی (1367)، فقه سیاسی، جلد سوم، تهران: امیرکبیر.
عیوضی، محمد رحیم (1387)، آسیب شناسی انقلاب اسلامی ایران، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فرانکل، جوزف (1972)، نظریه معاصر روابط بین الملل، ترجمه وحید بزرگی (1371)، تهران: اطلاعات.
فیروزآبادی، حسن (1391)، امنیت پایدار در مکتب امام خمینی (رحمه‌الله علیه)، تهران: بی‌نا.
قادری کنگاوری، روح‌الله (1397)، نقش نیروهای منطقه‏ای سپاه پاسداران در تأمین امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه آفاق امنیت، سال یازدهم، ش 40.
قاسمی، بهزاد (1397)، ژئوپولیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران؛ براساس گفتمان انقلاب اسلامی، فصلنامه آفاق امنیت، سال یازدهم، ش 38.
قاسمی، فرهاد (1386)، بررسی مفهوم امنیت در سیاست تازه بین‏الملل، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی،      ش 245 و 246.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1375)، تدوین جهانگیر منصور، تهران: دوران.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1375)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
قطب، سید (1415)، نحوه مجتمع اسلامی، بیروت: دارالشرق.
کاظمی علی‌اصغر (1370)، نظریه همگرایی در روابط بین‌الملل، تهران: قومس.
لک زایی، نجف و دیگران (1391)،  امنیت ملی و دولت اسلامی از منظر فقه شیعه، فصلنامه سیاست متعالیه، سال 4، ش 14، پاییز، صفحات 41 ـ 61.
لک‌زایی، نجف (1389)، فلسفه امنیت از دیدگاه امام خمینی (رحمه‌الله علیه)، فصلنامه مطالعات راهبردی، ش 49.
لمبتن، ان، کی اس (1374)، دولت و حکومت در اسلام، تهران: عروج.
مردن، سیمون (1379)، تقابل فرهنگی در روابط بین الملل اسلام و غرب، ترجمه احمد علیخانی، تهران: آرین.
مقیمی، غلامحسین (1394)، مؤلفه‏های معرفتی و ساختاری سرمایه اجتماعی اسلام درمورد تحقق اتحاد جماهیر آزاد اسلامی ازمنظر امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه)، فصلنامه سیاست متعالیه، سال سوم، ش 8.
مکارم شیرازی، ناصر(1374)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
میرعرب، مهرداد و سجادی، سیدعبدالقیوم (1379)، نیم‌نگاهی به مفهوم امنیت، فصلنامه علوم سیاسی، ش 9.
نقیب‌زاده، احمد (1382)، اتحادیه اروپا از آغاز تا کنون، تهران: قومس.
نوروزی، محمدتقی (1385)، فرهنگ دفاعی ـ امنیتی، تهران: سنا.
واثق، محمود و نرجس سالدات حسینی نصر آبادی (1395)، بررسی مفهوم و جایگاه امنیت و دفاع در اندیشه امام خمینی(ره)، سیاست دفاعی، دوره 24، ش 2، صفحات 89 ـ 118.
وطن‌دوست، رضا (1386)، نگاهی به امنیت در آموزه‌های اسلامی، مجله تخصصی الهیات و حقوق،       ش 25.
ولایتی، علی‌اکبر و محمدی، سعیدرضا (1389)، تحلیل تجارب همگرایی در جهان اسلام، فصلنامه دانش سیاسی، سال ششم، ش 1.
هندیانی، عبدالله (1386)، بررسی تحولات مفهومی امنیت در محیط امنیتی، فصلنامه دانش انتظامی، سال نهم، ش 3.
Deutsch, Carle (1978),Political connunity and norl, Allantiara.
Etzioni, A. (1965). Political unification: A Comparative Study of Leaders and Forces. NewYork: Holt. Rinehart and Winston.
Katzenstein, P., Keohane, R.O. and Krasner, S. (1998), “International Organization and the Study of World Politics,” International Organization 52(4)
Risse-Kappen, T., ed. (1995), Bringing Transnational Relations Back In: Non-State Actors, Domestic Structures, and International Institutions.Cambridge:CambridgeUniversityPress.
Schmidt, B.C. (2002), “On the History and Historiography of International Relations,” inW. Carlsnaes, T. Risse and B.A. Simmons (eds), Handbook of International Relations.London: Sage.
Snyder, J. (1991), Myths of Empire.Ithaca,NY:CornellUniversityPress.