حاکمیت و امنیت ملی در پرتو آزادی اطلاعات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق و علوم سیاسی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران

2 نویسنده مسئول: گروه حقوق، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران

3 گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران

چکیده

این مقاله درپی آن است تا حاکمیت و امنیت ملی در پرتو آزادی اطلاعات را مورد بررسی قرار دهد. آزادی اطلاعات یکی از قواعدی است که به­عنوان حقوق بشر مورد قبول جوامع بین­المللی و داخلی قرار گرفته و باتوجه‌به اسناد بین­المللی موجود، از پشتوانه­ حقوقی لازم برخوردار است. اصل حاکمیت دولت­ها و مسئله­ امنیت ملی نیز از چنان اهمیتی برخوردار است که کشورها در دفاع از حقوق حاکمیتی خود از هیچ تلاشی فروگذار نمی­کنند. این مسئله منجر به بروز جدال بین اصل حاکمیت دولت­ها و اصل آزادی اطلاعات شده است. ازاین­رو، اسناد حقوقی درحالی­که بر آزادی جریان اطلاعات تأکید کرده­اند، محدودیت­هایی ازجمله حمایت از امنیت ملی و نظم عمومی را بر آن وضع نموده­اند تا بدین­وسیله از حقوق حاکمیت، درکنار حقوق بشر حمایت کرده باشند. اما برخی کشورهای قدرتمند خود را چندان متعهد به اصول موجود در این زمینه نشان نداده و از طریق به‌کارگیری ابزارهای جنگ نرم و جاسوسی رسانه­ای موجب نقض حاکمیت و امنیت داخلی دیگر کشورها شده­اند.  نتایج تحقیق نشان می­دهد علی‌رغم اهمیتی که حقوق بشر و آزادی­های انسانی دارند،  اما اگر هریک از  این آزادی­ها تهدیدی برای امنیت ملی کشورها به‌شمار آیند، باید کنترل و محدود شوند، زیرا در تقابل بین آزادی اطلاعات و حقوق حاکمیت، اولویت بر حفظ حقوق حاکمیت است. درنتیجه، باید تلاش شود با وضع قواعد بین‌المللی به ­نحوی بر آزادی اطلاعات  نظارت شود تا به­صورت لجام­گسیخته تبدیل به فرصتی در دست قدرت­های بزرگ برای تحقق اهداف ضدحاکمیتی علیه کشورهای دیگر نشود. چارچوب نظری تحقیق برمبنای اسناد و قوانین حقوق بین­الملل است. روش پژوهش حاضر مبتنی‌بر روش توصیفی ـ تحلیلی بوده و ابزار گردآوری داده­ها "کتابخانه­ای" و "اسنادی" است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sovereignty and national security in the light of freedom of information

نویسندگان [English]

  • masuod mazaheri 1
  • sohrab salahi 2
  • maryam moradi 3
1 International Law Department, Faculty of Law and Political Sciences, Azad University, Qeshm, Iran
2 Department of Law, Faculty of Law, Imam Hossein University, Tehran, Iran
3 Department of International Affairs, Faculty of Law and Political Science, Azad University, Qeshm, Iran
چکیده [English]

This article examines sovereignty and national security in the light of freedom of information. Freedom of information is one of the rules that has been accepted by the international societies as the human rights and according to international documents available, has the necessary legal support. The principle of the sovereignty of states and the issue of national security are also so important that countries do any attempt to defend their sovereign rights. This issue has led to a controversy between the principle of state sovereignty and the principle of freedom of information. As a result, legal documents, while emphasizing the freedom of information flow, have imposed restrictions on it including protection of public order and security, in order to protect the rights of sovereignty, along with human rights. But some powerful countries have not shown much commitment to the principles contained in this area and have been violating the sovereignty and security of other countries through applying soft war and media spy tools. The research results show that regardless of the importance of human rights and human freedoms, if any of these freedoms are a threat to national security of the countries, they must be controlled and limited; because in the conflict between freedom of information and the rights of the sovereignty, priority is the preserve of sovereignty rights.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Freedom of information
  • sovereignty of state
  • national security
  • soft war
  • spy
اجاق، ‌سیده‌زهرا و اجاق، ‌سیده‌فاطمه (1394)، محدودیت­های آزادی مطبوعات؛ نظام بین­المللی حقوق بشر و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، مجله جهانی رسانه، سال پنجم، ش 1: 20 تا 37.
اسلامی، رضا و عصاره، عبدالله (1391)، حق دسترسی به اطلاعات در اینترنت؛ ابزار تقویت مشارکت شهروندی، فصلنامه تحقیقات حقوقی، ش 151: 235 تا 288.
انصاری، باقر  (1386)، مفهوم، مبانی و لوازم آزادی اطلاعات، فصلنامه نامه مفید، ش 61: 137 تا 158.
بهاور، شهلا  (1388)، انتقال اطلاعات به کشورهای جهان سوم، پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، ش 2: 1 تا 10.
پالیزبان، محسن  (1394)، بررسی رابطه اینترنت و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست،    ش 3: 635 تا 654.
پیری‌زمانه، ‌مسلم؛ پیری‌زمانه، ‌داریوش؛ قدمی، ‌کاوه و بازگلی، ‌حمیدرضا (1395)، جاسوسی رایانه‌ای ابزاری در حوزه جنگ­نرم (گونه‌شناسی، موانع حاکم بر تحقیقات و قوانین مترتب بر جاسوسی رایانه‌ای)، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، ش 15: 136 تا 158.
حاج‌زاده، هادی (1395)، از امنیت قضایی تا عدالت ماهوی (نگاهی دوباره به نسبت عدالت و امنیت در حوزه فقه و امنیت ملی)، فصلنامه آفاق امنیت، ش 33: 63 تا 83.
حسینی، حسین؛ مقدم‌فر، حمیدرضا و قنبرپور، مصطفی (1393)، واکاوی نقش و کارکرد شبکه­های اجتماعی مجازی در حوادث انتخابات سال 1388 جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه آفاق امنیت، ش 24: 53 تا 77.
حسینی، حسین (1390)، ارتباط اقناعی از آموزه­های عملی تا یافته­های علمی، تهران: انتشارات دانشگاه جامع امام حسین(ع).
حری، عباسی (1369)، اطلاعات چیست؟، مجله دانشمند، ویژه نامه اطلاعات، شهریور: 89 ـ 88
خلیل­پور رکن‌آبادی، علی و نورعلی‌وند، یاسر (1391)، تهدیدات سایبری و تأثیرات آن بر امنیت ملی، فصلنامه مطالعات راهبردی، ش 2: 167 تا 196. ‌
رحمدل، منصور (1394)، جاسوسی و خیانت به کشور، فصلنامه تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین‌المللی، ش 28: 167 تا 199.
رستگارپناه، حسین (1391)، راهبردهای رسانه­ای امنیت پایدار، فصلنامه آفاق امنیت، ش 15: 75 تا 100.
رستمی، فرزاد و طباخی ممقانی جواد (1390)، آینده‌پژوهی فضای رسانه و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه آفاق امنیت، ش 11: 57 تا 82.
روحانی، حسن (1387)، رسانه های گروهی و امنیت ملی، فصلنامه راهبرد، ش 46: 7 تا 34.
صدیق، میرابراهیم (1395)، انقلاب سایبری و تحول در پدیده جاسوسی، فصلنامه مطالعات راهبردی، ش 1.
صفایی، ‌سید‌حسین و جعفری، علی (1391)، رابطه آزادی اطلاعات با حریم خصوصی، فصلنامه حقوق اسلامی، ش 33: 71 تا 92.
عامری، هوشنگ (1377)، اصول روابط بین­الملل، تهران: انتشارات آگاه.
فرزین، فرشید (1381)، حاکمیت دولت‌ها و اصل آزادی اطلاعات (باتأکید‌بر پخش مستقیم برنامه‌های ماهواره‌ای)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
قاضی شریعت‌پناهی، ابوالفضل (١٣٨٩)، بایسته­های حقوق اساسی، تهران: ن‍ش‍ر م‍ی‍زان.‌
قنبرزاده، علی (1390)، ابعاد بین‌المللی حقوق امنیت ملی، مجله سیاست دفاعی، ش 75: 103 تا 121.
کدخدایی، عباسعلی و حاجی‌ملا، هیوا (1393)، افشای اطلاعات طبقه‌بندی‌شده ازسوی پایگاه ویکی‌لیکس؛ تقابلی نوین میان حق دسترسی به اطلاعات و امنیت ملی، مجله مطالعات حقوق تطبیقی، سال پنجم، ش 2: 535 تا 557.
گرانمایه­پور، علی (1390)، بررسی نقش رسانه­ها در شکل‌گیری انقلاب­های رنگی، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، ش 2: 43 تا 73.
لاینز، جین ام و عارف­نیا، خجسته (1373)، مداخله بین‌المللی، حاکمیت دولت و آینده جامعه بین‌الملل، فصلنامه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، ش 85: 4 تا 12.
ماندل، رابرت (1387)، چهره متغیر امنیت ملی، تهران: نشر پژهشکده مطالعات راهبردی.
مستقیمی، بهرام (1385)، فناوری اطلاعات و حاکمیت، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش 71: 221 تا 251.
معتمدنژاد، کاظم (1386)، حقوق ارتباطات، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه­ها.
مورگنتا، هانس جواکیم (1389)، سیاست میان ملت‌ها، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
نائینی، علی‌محمد (1387)، معنا و مقام نرم در مطالعات امنیتی، مجموعه مقالات همایش قدرت نرم وبسیج، تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج.
نائینی، علی‌محمد (1391)، اصول و قواعد جنگ نرم، تهران: نشر ساقی.
نمک‌دوست ‌تهرانی، حسن (1382)، آزادی اطلاعات و حق دسترسی: بنیان دموکراسی، فصلنامه مجلس و پژوهش، ش 42.
نمک‌دوست‌ تهرانی، حسن (1383)، حق دسترسی آزادانه به اطلاعات و دموکراسی، فصلنامه رسانه، ش 59.
یزدان‌فام، محمود (1388)، امنیت نرم و چرایی اهمیت آن، فصلنامه مطالعات راهبردی، ش