طراحی مدل بومی برای تحلیل اسناد راهبردی (امنیتی و نظامی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، رشته روابط بین‌الملل، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 پژوهشگر مدیریت راهبردی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

چکیده

دولت‌ها با انتشار اسناد راهبردی امنیتی، دفاعی و نظامی به‌دنبال ارائه نیات و جهت‌گیری‌های کلان خود به مخاطبان داخلی و خارجی هستند. این اسناد که جهان‌بینی آن‌ها را به‌نمایش می‌گذارد، مجموعه‌ای از اعتقادات، نگرش‌ها و اقدامات هر یک از بازیگران را دربر می‌گیرد و می‌تواند اطلاعات مفیدی را در اختیار تصمیم‌گیرندگان نظامی و امنیتی یک کشور قرار دهند. از آنجایی که آگاهی یافتن از موضوعات مدنظر کشورها، اندیشکده‌ها و مؤسسات راهبردی در جهان یکی از ضرورت‌های تفکر راهبردی در ج.ا.ایران محسوب می‌شود؛ هدف این تحقیق ارائه چارچوب بومی برای تحلیل دقیق و علمی از اسناد راهبردی دولت‌هاست. ازاین‌رو تحقیق حاضر درصدد پاسخگویی به این پرسش اصلی است که در تحلیل اسناد راهبردی باید به چه ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌هایی توجه شود تا جنبه‌های «هدف‌گذاری‌ها» و «جهت‌گیری‌های» مدنظر آن کشور به‌طور دقیق و علمی درک شود؟ ماهیت این تحقیق توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری داده‌ها در تحقیق حاضر مبتنی بر روش کتابخانه‌ای (فیش‌برداری) و میدانی (مصاحبه‌ای) می‌باشد. با توجه به ماهیت این پژوهش، روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نیز روش محتوای کیفی است. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که برای تحلیل اسناد راهبردی می‌توان از پنج مقوله اصلی یا فراگیر «دیدگاه استراتژیک»، «اهداف و منافع»، «تهدیدات»، «ابزارها» و «روش‌های اقدام» و همچنین از ۱۴ مؤلفه و ۵۸ شاخص استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a native model for the analysis of strategic documents (security and military)

نویسندگان [English]

  • rahman habibi 1
  • majid yousefi 2
1 Master's student, International Relations, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Strategic Management Researcher, National Defense University, Tehran, Iran
چکیده [English]

By publishing security, defence and military strategic documents, governments seek to present their intentions and macro directions to domestic and foreign audiences. These documents, which show their worldview, contain a set of beliefs, attitudes and actions of each of the actors and can provide useful information to the military and security decision-makers of a country. Since finding out about the issues considered by countries, think tanks and strategic institutions in the world is considered one of the necessities of strategic thinking in Iran; The purpose of this research is to provide a local framework for a detailed and scientific analysis of the strategic documents of governments. Therefore, the present research seeks to answer the main question that what dimensions, components and indicators should be considered in the analysis of strategic documents in order to accurately and scientifically understand the aspects of "goals" and "directions" considered by that country? The nature of this research is descriptive-analytical. The method of data collection in the current research is based on the library (recording) and field (interview) methods. According to the nature of this research, the method of data analysis is the qualitative content method. The findings of this research show that for the analysis of strategic documents, it is possible to use the five main or comprehensive categories of "strategic vision", "goals and benefits", "threats", "tools" and "action methods", as well as 14 components and 58 indicators.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Analysis of strategic documents
  • Native model of goals and orientations
اشرفی، داریوش (۱۳۹۳)، «تفسیر جدید از صلح و امنیت بین‌المللی و تأثیر آن بر مفهوم حاکمیت ملی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، شماره ۴۲.
جوکار، محمدصادق و طوسی، مهدی (۱۳۸۹)، «تحلیل تئوریک فرهنگ‌های حاکم بر روابط ایران و کشورهای همکاری خلیج فارس»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره ۵.
روحی دهبنه، مجید (۱۳۹۷)، «تحلیل ژئوپلیتیکی رقابت‌های ایران و ترکیه متأثر از تحولات خاورمیانه از سال ۲۰۱۱ میلادی»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهاردهم، شماره اول.
سجادپور، کاظم و رفعتی، زینب (۱۳۹۰)، «سیاست خارجی، بهداشت و امنیت بین‌المللی: چارچوب‌های مفهومی و عملیاتی»، فصلنامه روابط خارجی، شماره سوم.
سلیمان زاده، سعید؛ امیدی، علی و سحر براتی (۱۳۹۷)، «راهبرد سیاست خارجی ترامپ: هیبرید نوانزواگرایی-واقعگرایی»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، شماره ۲۸.
سیمبر، رضا و هدایتی، مهدی (۱۳۹۲)، « روندهای متحول در روابط روسیه و آمریکا (مذاکره و همکاری، رقابت و تعارض)»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره ۸۱.
صادقی، سید شمس الدین و لطفی، کامرانی (۱۳۹۵)، «جایگاه راهبردی روسیه در معادلات نظامی-امنیتی روسیه»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره ۹۳.
عامری گلستانی، حامد و شجاعی، بهروز (۱۳۹۶)، «مقایسه رویکرد یک‌جانبه گرایی و چندجانبه گرایی آمریکا در قبال پرونده هسته‌ای ایران»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره ۳۱.
عبدالله خانی، علی (۱۳۸۳)، «نظریه‌های امنیت: مقدمه‌ای بر طرح ریزی دکترین امنیت ملی »، تهران: ابرار معاصر.
قاسمی، فرهاد (۱۳۸۰)، جایگاه گفتمان امنیت در جدال‌های پارادایمی روابط بین‌الملل: واقع‌گرایی گفتمان امنیت ملی»، تهران: موسسه مطالعات سیاسی و فرهنگی ناب.
قوام، عبدالعلی (۱۳۹۱)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، چاپ هجدهم، تهران: انتشارات سمت.
متقی، ابراهیم، بقایی، خرم و رحیمی، میثم (۱۳۸۹)، «بررسی سیاست خارجی امریکا در خاورمیانه پس از ۱۱ سپتامبر بر اساس رویکرد واقع‌گرایی تهاجمی)، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی. شماره ۴.
هالستی، کی.جی (۱۳۹۰)، مبانی تحلیل سیاست بین‌الملل، ترجمه بهرام مستقیمی و مسعود طارم سری، چاپ هفتم، تهران: وزارت امور خارجه.
Finkel, M. (2020), IDF Strategy Documents, 2002-2018: On Processes, Chiefs of Staff, and the IDF. A Multidisciplinary Journal on National Security, 3.
Glen, A. (2012). Key Challenges and Threats to National Security: The Polish Perspective. Connections, 11(3), 53-66
Heffington, S., Oler, A., & Tretler, D. (Eds.). (2019). A National Security Strategy Primer. National Defense University Press. Washington, D.C.
Layne, Christopher, (1997, summer), “From Preponderance to Offshore Balancing: America’s Future Grand Strategy, International security.
National War College (2017), a National Security Strategy Primer. National Defense University. Washington, D.C.
Ohnishi, K. (2019). Compellence and Coercive Diplomacy: Concepts and Characteristics.
Pynnöniemi, K. P., Raik, K., Aaltola, M., & Kallio, J. (2018). The security strategies of the US, China, Russia and the EU: Living in different worlds. Ulkopoliittinen instituutti
Reese, Sh. (2013). Defining homeland security: Analysis and congressional considerations. Congressional Research Service Report for Congress. Prepared for Members and Committees of Congress. Retrieved on 8 May 2015 from: http://fas.org/sgp/crs/homesec/ R42462.pdf.
Romeo, S. (2016). Coercive diplomacy, theories and application: a case study on US administration and Libya.
Stolberg, A. G. (2012). How Nation-states craft national security strategy documents. Strategic Studies Institute, US Army War College.
Zagumny, M. J. (2013). Cooperation. The Encyclopedia of Cross‐Cultural Psychology, 251-253.