مسأله نفوذ در حکومت و راهبرد مقابله با آن بر اساس تحلیل محتوای سوره منافقون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری، رشته معارف اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

یکی از تهدیدات بقای حکومت دینی، فعالیت مخفیانه جریان‌های نفوذی علیه آن است. شناخت روش‌های نفوذ و شیوه‌های مناسب برای مقابله با آن برای حفظ ثبات سیاسی اهمیت زیادی دارد. یکی از عملکردهای منافقان در قرآن، نفوذ سازمان‌یافته در جامعه ایمانی است. گرچه قرآن موضوع منافقان را در سوره‌های متعددی بیان کرده است؛ اما سوره منافقون به‌صورت جداگانه‌ای به این جریان اختصاص یافته است. بررسی این سوره نشان می‌دهد موضوع محوری آن مربوط به عملکردهای خاصی از سوی این جریان و راهبرد مقابله با آن است. این جریان با استفاده از رخنه در مناصب حکومتی و مراکز تصمیم‌گیری، سوءاستفاده از مشکلات اقتصادی و تلاش برای جهت‌دهی به افکار عمومی، سعی کرده است مردم را از حمایت رهبری دینی دور کند و در نهایت با کمک گرفتن از قدرت‌های خارجی، قدرت سیاسی را در مرکز حکومت دینی به‌دست آورد. عدم آگاهی کافی جامعه از ماهیت اصلی آن و همچنین دوری از معنویت زمینه را برای فعالیت این جریان فراهم می‌کند. آنچه تحلیل محتوای سوره نشان می‌دهد 29 درصد جملات سوره به معرفی جریان نفوذ و 71 درصد آن مربوط به راهبردهای مقابله با آن است. این راهبردها در دو سطح حاکمیت و مردم موردتوجه قرار گرفته است. شناسایی این جریان، کنار گذاشتن آنان از مراکز قدرت، توکل به خدا و جایگزینی عناصر راسخ و مؤمن از جمله راهبردهای حاکمیت است. از طرف دیگر بازسازی معنویت و آخرت‌گرایی و حمایت اقتصادی از اقشار آسیب‌پذیر از وظایف جامعه ایمانی در این شرایط است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The issue of influence in the government and the strategy with it based on the analysis of Surah Manafekun

نویسندگان [English]

  • nobari alireza 1
  • seyed shahabeddin yaghoubi hiagh 2
1 Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies and Thought, University of Tehran, Tehran, Iran
2 PhD student, Department of Islamic Studies, Faculty of Islamic Studies and Thought, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the threats to the survival of the theocracy is the secret activity of the influence movements against it. Knowing the methods of influence and the appropriate ways to deal with it is very important to maintain political stability. One of the functions of the hypocrites in the Quran is organized influence in the faith community. Although the Qur'an has stated the issue of hypocrites in several chapters; Surah Manafekun is dedicated to this trend separately. Examining this surah shows that its central theme is related to certain functions of this current and the strategy to deal with it. By using penetration in government positions and decision-making centres, abusing economic problems and trying to direct public opinion, this current has tried to distance people from the support of religious leadership. Finally, with the help of foreign powers, it has gained political power in the centre of religious government gained. Society's lack of sufficient awareness of its main nature, as well as its distance from spirituality, provides the basis for the activity of this trend. What the content analysis of the surah shows is that 29% of the sentences of the surah are related to the introduction of influence and 71% are related to strategies to deal with it. These strategies have been taken into consideration at both levels of government and people. Identifying this trend, removing them from the power centres, trusting in God and replacing the firm and faithful elements are among the strategies of governance. On the other hand, the restoration of spirituality and the afterlife and economic support of vulnerable groups are among the duties of the faith community in this situation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the influence of the Qur'an
  • Subversive strategy government
  • hypocrites

مراجع

آخوندی، محمدباقر،(1392) «سنخ شناسی نفاق در قرآن مجید»، آموزه‌های قرآنی، پاییز و زمستان 1393، 20.
آقابخشی، علی و افشاری راد (1383)، مینو، فرهنگ علوم سیاسی. تهران: چاپا.
آلوسی، محمودبن عبدالله(1415 ه.ق.).  روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون‏.
ابن عاشور، محمدطاهر.( 1420 ق) تفسیر التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن فارس، احمد بن فارس(1404 ه.ق). معجم مقاییس اللغة. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
الهی زاده، محمد حسین.(1394) درسنامه تدبر ترتیبی قرآن. مشهد: موسسه فرهنگی تدبر در قرآن و سیره.
بابایی، محمد باقر،(1396) «راهبرد مقابله با جریان نفوذ از منظر قرآن»، سیاست دفاعی، 25، 98، تهران.
جوادی آملی، عبدالله(1388). تفسیر تسنیم [تدوین] علی اسلامی. قم : اسراء.
جوهری، اسماعیل بن حماد(1376 ه.ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دار العلم للملایین.
خامه گر، محمد.( 1396). اصول و قواعد کشف استدلالی غرض سوره‌های قرآن. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
خامه گر، محمد، (1381). «ساختار هندسی سوره‌های قرآن». گلستان قرآن، دی 1381. 138،  تهران: دی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412 ه.ق.). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دار القلم‏،
زمخشری، محمود بن عمر (1407 ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‏. بیروت: دار الکتاب العربی.
صافی، محمود(1418 ق)، الجدول فی إعراب القرآن و صرفه و بیانه مع فوائد نحویة هامة. دمشق: دار الرشید.
صبوحی طسوجی، علی(1397)، آشنایی با دانش تدبر در قرآن کریم. قم: مؤسسه تدبر در کلام وحی.
طباطبایی، محمد حسین(1390 ه.ق)، المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
طبرسى، فضل بن حسن، (1372 ه.ش) مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
طبری، محمد بن جریر(1387 ق)، تاریخ الرسل والملوک وصله تاریخ الطبری. بیروت: دارالتراث.
— (1412 ه.ق)، جامع البیان فى تفسیر القرآن‏. بیروت: دار المعرفة.
طوسى‏، محمد بن حسن. (بی تا) التبیان فی تفسیر القرآن‏. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
عسکری، حسن بن عبدالله (1400 ه.ق)، لفروق فی اللغة. بیروت: دار الافاق الجدیدة،.
عمید، حسن(1389)، فرهنگ فارسی. تهران: اشجع.
غلامحسینی، مصطفی(1377)، «علی بن یقطین، کارگزار حضرت کاظم (ع)» فرهنگ کوثر.1377، 15.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420 ه.ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
فراهیدى، خلیل بن احمد(1409ق)، العین. قم: نشر هجرت‏.
فضل الله، محمد حسین(1419 ق) . من وحى القرآن‏. بیروت: دار الملاک‏.
قرشی بنابی، علی اکبر(1375)، تفسیر احسن الحدیث. تهران: مرکز چاپ و نشر بنیاد بعثت،.
مدرسی، محمدتقی (1419 ق)، من هدى القرآن‏. تهران: دار محبی الحسین‏.
مصطفوی، حسن(1386)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‏.
معرفت، محمدهادی(1392)، علوم قرآنی. قم: موسسه فرهنگی تمهید.
مغنیه، محمد جواد(1421 ق)،  الفقه على المذاهب الخمسة‌. بیروت: الفقه على المذاهب الخمسة‌.
 —(1425 ق) التفسیر المبین‏. قم: دار الکتاب الإسلامی.
— (1421 ق) الفقه على المذاهب الخمسة‌. بیروت: الفقه على المذاهب الخمسة‌.
مکارم شیرازی، ناصر(1371)، تفسیر نمونه. دهم. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
ناصر، مکارم شیرازی(1386)، پیام قرآن. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
نجفى خمینى، محمد جواد (1398 ق)، تفسیر آسان، تهران، انتشارات اسلامیه.
نظام الاعرج، حسن بن محمد (1416 ق)، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان‏. بیروت: دار الکتب العلمیة.
هاشمی، رفسنجانی(1386)، تفسیر راهنما. قم: بوستان کتاب قم‏.
واحدی، على بن احمد(1411 ق)، اسباب نزول القرآن‏. بیروت: دار الکتب العلمیة.
Amadeo , KIMBERLY. Economic Power, Who Has It, How to Get It. The Balance. [Online] march 10, 2021. [Cited: june 15, 2021.] https://www.thebalance.com/the-power-of-the-u-s-economy-3306226.
Angarita, Néstor Castañeda.(2014) ECONOMIC POWER AND POLITICAL INFLUENCE. Pittsburgh : University of Pittsburgh.
Blackstock, Paul W. (1964). The strategy of subversion;: Manipulating the politics of other nations. Chicago : Quadrangle Books.
Gass, Robert H.(2015) International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. Amsterdam : Elsevier.
Krippendorff, Klaus . Content Analysis: an introduction to its methodology. 2nd. s.l. : Sage Publications, 2004. 0-7619-1545-1.
Qureshi, Lubna.(2009) Nixon, Kissinger, and Allende: U.S. Involvement in the 1973 coup in Chile. Lanham : Lexington Books.
Rosenau, William.(2007) Subversion and Insurgency. Santa Monica: Rand Corporation.
 Webber, Patrick(2009) “Entryism in Theory, in Practice, and in Crisis: The Trotskyist Experience in New Brunswick”, 1969-1973. 1, Vol. 14, Toronto: Left History.
سیاست دفاعی
دوره 31، شماره 120 - شماره پیاپی 3
فصلنامه پاییز
آذر 1401
صفحه 123-155

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 مرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 30 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 16 آذر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار