بررسی و مقایسه دفاع مشروع از نگاه اسلام و حقوق بین الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

دفاع به معنای راندن، دور کردن و دفع تجاوز به حریم فرد، گروه یا جامعه با هدف تأمین امنیت جسمی و روحی افراد جامعه، یکی از مسائل مهم امروز در گستره فقه و حقوق اسلام و حقوق بین الملل است که در خلال آن فرد یا جامعه به حفظ جان یا شخصیت و آبروی خود یا افراد دیگر در مقابل متجاوز می‌پردازد. این عملکرد در هر یک از دو منبع مذکور دارای شرایط و ضوابطی از قبیل تناسب و تلازم دفاع با خطر، تجاوز نظامی و مسلحانه، ضرورت و لزوم دفاع در مقابل متجاوز است که با تفاوتها و مشابهت‌هایی بروز و نمود یافته است. سوال اصلی در این تحقیق این است که بین مفهوم دفاع از نگاه اسلام و حقوق بین‌الملل چه تفاوت و شباهت‌هایی وجود دارد؟ برای پاسخ به این سوال به روش تحقیق کتابخانه‌ای و بررسی میدانی منابع متعددی مورد مطالعه واقع گردید. دین اسلام نه تنها دفاع را نوعی حق بلکه نوعی تکلیف واجب دانسته و افرادی که درراه دفاع از حریم کشته می‌شوند را شهید معرفی نموده است. این در حالی است که در حقوق بین الملل به جنبه حق بودن آن تأکید شده و در برخی تفاسیر موسّع، آن را از محدوده دفاع خارج ساخته و به حالت حملات پیشگیرانه مبدل ساخته که ماهیت دفاع مشروع را تحت‌الشعاع قرار داده و از حالت عادی خارج می‌سازد. همگرایی و واگرایی مبانی اسلام با مبانی غرب از این نقطه آغاز می‌شود که در این پژوهش قابل بحث است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legitimate defense of Islam and international law

نویسنده [English]

  • sasan chamani
Higher National Defense University
چکیده [English]

Defense means the removal, removal, and disposal of rape for the purpose of securing the physical and mental well-being of individuals in the community, one of the most important issues in the field of Islamic jurisprudence and international law today, in which one's life or personality and His or her other people's reputation against the aggressor. Each of these two sources has terms and conditions, such as proportionality and the need to defend against danger, military and armed aggression, the necessity and necessity of defense against aggressors, which are manifested by differences and similarities. The Islamic religion has not only considered defense as a right but also an obligatory duty and has identified martyrs who are killed in defense of privacy. In international law, however, it has emphasized its rightfulness and, in some broad interpretations, excluded it from the scope of its defense and transformed it into a form of preventive attacks that overshadowed the nature of legitimate defense and normalized it. It makes the outside. The convergence and divergence of Islamic foundations with the western foundations begins from this point which can be discussed in this study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • defense
  • legitimate defense
  • international law
  • principles of Islam
ابن ادریس, م. (۱۳۶۸). السرائر. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن منظور, م. (۱۳۷۲). لسان العرب. بیروت: دارصادر.
برانلی, ی. (1383). حقوق بین‌الملل در اواخر قرن بیستم. تهران: دفتر مطالعات بین‌الملل و سیاسی.
بلدسویوسچک, ر. (1375). فرهنگ حقوق بین‌الملل. (ب. آقایی, مترجم) تهران: انتشارات گنج دانش.
بهستانی, م. (1387). دفاع پیشگیرانه در حقوق بین‌الملل جدید. فصل نامه آموزشی پژوهشی گواه, 37.
حاجی ده آبادی, ا. (1394). واگرایی‌های دفاع مشروع و قاعده مقابله به مثل. پژوهش‌های فقهی, 87.
خسروی, ع. (1373). حقوق بین‌الملل، دفاع مشروع. تهران: موسسه فرهنگی آفرینه.
سبحانی فر, م., & مردمی, ا. (1391). اندیشه‌های دفاعی فرماندهی کل قوا. تهران: دانشگاه افسری امام حسین(ع).
شاهرودی, س. (۱۳۷۵). معجم فقه الجواهر. بیروت: الغدیر للطباعه و النشر و التوزیع.
کرم زاده, س. (1382). تروریسم و دفاع مشروع در حقوق بین‌الملل. فصلنامه مدرس, 171-172.
محدث نوری, م. (۱۳۶۶). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل.
محقق حلی, ن. (۱۳۷۰). نکت النهایه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
منتظری نجف آبادی, ح. (۱۳۶۷). مبانی فقهی حکومت اسلامی. قم: موسسه کیهان.
موسوی خمینی, ر. (1385). تحریر الوسیله. قم: موسسه مطبوعات دارالقلم.
میرزای قمی, ا. (۱۳۷۱). جامع الشتات. تهران: انتشارات کیهان.
یزدی, م. (1368). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.