جمهوری اسلامی ایران و امنیت منطقه ای اوراسیای مرکزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 گروه علوم سیاسی دانشگاه فرهنگیان

3 گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور

چکیده

منطقه اوراسیایی پس از سه دهه هنوز هم با مسائل و مشکلات زیادی در حوزه توسعه و امنیت روبه روست و با وجود امکان های زیادی که برای همکاری و همگرایی وجود دارد اما همچنان منطقه ای متعارض و گسسته به نظر می رسد و حلقه های مفقوده مهمی برای ورود به دوره ای از ثبات، رونق و پیشرفت وجود دارد. پرسش اصلی در این مقاله آن است که سیاست منطقه ای ایران پس از عضویت در سازمان همکاری شانگهای چه پیامدهایی برای امنیت و ثبات در منطقه اوراسیایی دارد؟ فرضیه ای که مطرح می شود آنست که با توجه به تحول رویکرد روسیه در چارچوب طرح اوراسیای بزرگتر، نقش جدید چین در ابتکار کمربند-راه، گسترش سازمان همکاری شانگهای و عضویت ایران، امکان های بیشتری برای همکاری در زمینه تجارت، حمل و نقل، انتقال انرژی فراهم شده که می تواند در توسعه اقتصادی منطقه اثر جدی داشته باشد و امنیت منطقه ای را به طور جدی تری فراهم نماید. نگارندگان کوشش کرده اند تا از چارچوب نظری « پیوند توسعه و امنیت» در مطالعات جدید امنیت ملی برای بررسی استدلال های فرضیه خود بهره گیرند. برای بررسی فرضیه از روش تحلیل محتوای کیفی اسناد، متون، گزارشات و خبرهای مربوط به حوزه اوراسیایی بهره گرفته ایم و یافته های این پژوهش نشان می دهند که ایران برای دهه سوم سده بیست و یکم وارد مجموعه ای از همکاری های اوراسیایی می شود که امکان های مهمی برای نهادگرایی، همگرایی، توسعه و امنیت منطقه ای ایجاد می کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Islamic Republic of Iran and Regional security of Central Eurasia

نویسندگان [English]

  • Jahangir Karami 1
  • Soleyman Mohebbi 2
  • Alireza Karimian 3
1 Department of Russia and Eurasian Studies Faculty of World Studies University of Tehran
2 Department of Political Science
3 Department of Political Science
چکیده [English]

After three decades, the Eurasian region is still facing many issues and problems in the field of development and security, and despite the many possibilities for cooperation and convergence, it still appears to be a conflicted and fragmented region, with important missing linkage that is to enter a period of stability, prosperity and progress. The main question in this article is what are the consequences of Iran's regional policy after the membership in the Shanghai Cooperation Organization for security and stability in the Eurasian region? The hypothesis is that according to the evolution of Russia's approach in the framework of the Greater Eurasia project, China's new role in the Belt and Road Initiative, Expansion of the Shanghai Cooperation Organization and Iran's membership, ore opportunities have been provided for Iran's cooperation in the field of trade, transportation and energy transfer, which can have a serious effect on the economic development of the region and strengthen regional security more seriously. The authors have tried to use the theoretical framework of "development and security link" in the new studies of national security to examine the arguments of their hypothesis. To examine the hypothesis, we have used the method of qualitative content analysis of documents, texts, reports and news related to the Eurasian area. The findings of this research show that Iran enters a series of Eurasian cooperation for the third decade of the 21st century, which creates important possibilities for institutionalism, convergence, development and regional security.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Eurasia
  • Russia
  • Development
  • Regional Security
بلامی، الکس (1386)، جوامع امن و همسایگان، ترجمه محمود یزدان فام و پریسا کریمی نیا، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بیانات آیت الله خامنه ای در مورد سیاست شرقی جمهوری اسلامی ایران، در سایت رهبر انقلاب اسلامی: (https://www.leader.ir/fa/speech/20596/www.leader.ir).
عزیزی، حمیدرضا (1396)، چین و آسیای مرکزی؛ نفوذ منطقه ای و هژمونی بین المللی، تهران، نشر مخاطب.
شش دلیل برای ترجیح شرق به غرب، در سایت رهبر انقلاب اسلامی: (https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=38981).
کریدور شمال-جنوب روی ریل عملیاتی شدن در دولت سیزدهم (https://www.irna.ir/news/84882554 ).
کوهن، سائول (1388)، ژئوپلیتیک نظام جهانی، ترجمه عباس کاردان، تهران، نشر موسسه ابرار معاصر.
لفت ویک، آدریان (1384)، سیاست و توسعه در جهان سوم، ترجمه مهدی میر محمدی، تهران، نشر موسسه ابرار معاصر.
ملکی، عباس و مجید  رئوفی (1396)، راه ابریشم جدید،یک کمربند و یک جاده، تهران، نشر موسسه ابرار معاصر.
نیاکویی، سید امیر و عسگر صفری (1399)، نقش ابتکارات منطقه ای در گذار از نظام تک قطبی به نظام چندقطبی: مطالعه موردی طرح اوراسیای بزرگتر، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 109 ،بهار 1399.
Asisian, Njdeh (2022), Iran, China, and the Future World Order Unipolarity or Multipolarity? Kenney Papers, No. 1, Air University Press, Muir S. Fairchild Research Information Center, Maxwell Air Force Base, Alabam.
Ayoob, Mohammed (1995), the Third World Security Predicament: State Making, Regional Conflict, and the International System, London, Lynne Rienner Publishers.
Bordachev, Timofei (2019), Greater Eurasia: What Is Yet To Be Done? Available at: https://valdaiclub.com/a/highlights/greater-eurasia-what-is-yet-to-be-done/
Charter of SCO, 2002, Article 1, Goal and Tasks, https://www.iri.edu.ar/publicaciones_iri/manual/ASIA/SHANGAI-ORG/charter_shanghai_cooperation_organization.pdf. 
De Wall, Thomas ( 2021), In the South Caucasus, Can New Trade Routes Help Overcome a History of Conflict? Carnegie Europe, Available at: https://carnegieeurope.eu/2021/11/08/in-south-caucasus-can-new-trade-routes-help-overcome-history-of-conflict-pub-85729/
Harper, Tom (2019), China’s Eurasia: the Belt and Road Initiative and the Creation of a New Eurasian Power, The Chinese Journal of Global Governance, No, 5 (2019) 99–121, brill.com/cjgg, Available at: file:///C:/Users/Co/Downloads/23525207/pdf
Hussain, Agha (2022), How the Ukraine Crisis Benefits Iran’s Eurasia Strategy, Carnegie Endowment for International Peace, July 7, 2022.
IRAN: EAEU Interim Free Trade Agreement Extended Until 2025, Available at: https://research.hktdc.com/en/article/OTQ4OTMyMTAx/
Kanet, Roger (2017), the Russian Challenge to the European Security Environment, London,
Khanmohammadi, Sarvenaz & Degang Sun (2022), China-Iran strategic cooperation agreement in the changing international system, Available at: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/25765949.2022.2051316/
Kozhanov, Nikolay (2015), Understanding the Revitalization of Russian0Iranian Relations, Carnegie Moscow Center, Available at: https://carnegieendowment.org/files/CP_Kozhanov_web_Eng.pdf
Medvedev’s speech to the World Policy, Conference in Evian, on 8 October 2008: http://www.kremlin.ru/eng/speeches/2008/10/08/2159_type82912type82914_207457.
Mesbahi, Mohiaddin (2004), Iran and Central Asia: paradigm and policy, Central Asian Survey, Volume 23, Issue 2.
Remler, Philip (2020), Russia’s Stony Path in the South Caucasus, Available at: https://carnegieendowment.org/2020/10/20/russia-s-stony-path-in-south-caucasus-pub-82993/
Richardson, John (2020). Iran and China New Deal Could Hasten Belt & Road Initiative Petrochemicals Self-Sufficiency. Available at: https://www.icis.com/asian-chemical-connections/2020/07
Rumer, Eugene and Richard Sokolski (2020), Thirty Years of Circling: US Policy toward Russia, Carnegie Moscow Center, available at: https://carnegie.ru/2020/04/21/ru-pub-81258/
Sanaei, Mehdi (2019), Eastern Policy Will Be Reinforced in the World, Available at: https://www.salameno.com/news/20822679
Sanaei, Mehdi, Karami, Jahangir (2021), Iran’s Eastern Policy: Potential and Challenges. Russia in Global Affairs, No. 3, 2021 July/September. DOI: 10.31278/1810-6374-2021-19-3-25-49.
Schievels, Jelte (2019), Examining and Critiquing the Security–Development Nexus, Available at: https://www.e-ir.info/2019/07/15/examining-and-critiquing-the-security-development nexus/
Security and development, Available at: https://www.sipri.org/yearbook/2015/08
Stewart, F., 2004, Development and Security, Centre for Research on Inequality, Human Security and Ethnicity (CRISE) Working Paper 3, Queen Elizabeth House, Oxford University.
Sukhankin, Sergey (2018), From ‘Turn to the East’ to ‘Greater Eurasia’: Russia’s Abortive Search for a Far East Strategy, Eurasia Daily Monitor, Volume: 15 Issue: 177.
Therme, Clement (2022), the Russian-Iran Partnership in a Multipolar World, In IFRI, Russia /NIS Center, No 37, March 2022.
Trenin, Dmitri (20210, Russia’s National Security Strategy: A Manifesto for a New Era, Carnegie Moscow Center, Available at: https://carnegie.ru/commentary/84893/
Yiwei, Wang and Duan Minnong (2022), Is Greater Eurasia Possible Without Europe: A Security Perspective? Available at: https://valdaiclub.com/a/highlights/is-greater-eurasia-possible-without-europe/
Russia Planning Iran-EAEU Free Trade Zone, https://www.tasnimnews.com/en/news/2022/08/31/2767349/russia-planning-iran-eaeu-free-trade-zone
Дружиловский С.Б. Российско-иранские отношения после создания Исламской республики Иран, Российско-иранские отношения. Проблемы и перспективы. Под ред. Е.В. Дунаевой, В.И. Сажина. Москва: ИНСТИТУТОМ ВОСТОКОВЕДЕНИЯ, 2015. — 260 с.
Дуткевич П. Не расколоть страусиное яйцо: Центральная Азия после ухода США и НАТО из Афганистана, Россия в глобальной политике, 06/07/2021. Интернет-архив [веб-сайт]. URL: https://globalaffairs.ru/articles/ne-raskolot-strausinoe-yajczo (дата обращения: 14.12.2021).
Иран поможет России в большой кавказской проблеме, 15 сентября 2022, TASS Agency, Геворг Мирзаян, доцент Финансового университета (https://vz.ru/world/2022/9/15/1177676.html).
Кожанов Н (2022), наступает новая эра в отношениях РФ и Ирана, euronews, https://ru.euronews.com/2022/07/18/web-iran-kozhanov-itw
Смагин, Никита (2021), Иранист, эксперт РСМДИран в ШОС: вынужденный поворот на Восток и альтернативный миропорядок, Российский совет по международным делам РСМД, 6 октября 2021 (https://russiancouncil.ru/analytics-and-comments/analytics/iran-v-shos-vynuzhdennyy-povorot-na-vostok-i-alternativnyy-miroporyadok/).
Тренин Д (2016). Россия и Иран: недоверие в прошлом и сотрудничество в настоящем, IN Carnegie Endowment for International Peace. September 08.
https://www.farsnews.ir/news/14010713000443
https://dolat.ir/detail/431818