نظامیان و برآمدن دولت مطلقه نوساز در دوره پهلوی اول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی گرایش ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران

2 استاد گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران

3 استادیار گروه علوم سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

چکیده

تأثیر فزاینده نیروهای مسلح بر پویش تصمیم‌گیری سیاسی اعم از سیاست داخلی یا روابط خارجی، بسیاری از جامعه-شناسان سیاسی را بر آن داشته است تا همواره به مطالعه درباره مسئله جایگاه نظامیان در سیاست بپردازند. این مسئله در ایران معاصر با ساخت دولت مطلقه نظامی پس از کودتای سوم اسفند 1299ش. تأملات نظری فراوانی را به دنبال داشت. شکلی از دولت که با درهم آمیختن دو وجه متعارض دولت مطلقه با مدرن‌سازی توسط نظامیان و حمایت بیگانگان پدید آمد. این‌که نظامیان چگونه این همسازی را ایجاد کردند؟ موضوع مقاله حاضر است. برای پاسخ به این پرسش از الگوهای جامعه شناسی سیاسی که به بررسی مناسبات نیروهای اجتماعی و ساختار قدرت می‌پردازند، استفاده شده است. بنظر می‌رسد انگیزه نظامیان برای توسعه و افزایش اقتدار نیروهای مسلح الزام به مدرن‌سازی نهادی را ایجاد کرد و زمینه گسترده نفوذ نظامیان در سیاست از یک‌سو و اتحاد دولت مطلقه و پویش نوسازی از سوی دیگر فراهم شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The military and the rise of the new absolutist government in the first Pahlavi period

نویسندگان [English]

  • Seyyed Javad Hashemi 1
  • ali shirkhani 2
  • Alireza Zahiri 3
1 Ph.D. student of political science majoring in Iran, Islamic Azad University, Qom branch, Qom, Iran
2 Professor, Department of Political Science, Islamic Azad University Qom Branch, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Department of Political Science, Research Institute of Islamic Sciences and Culture, Qom, Iran
چکیده [English]

The increasing influence of the armed forces on political decision-making, whether domestic politics or foreign relations, has prompted many political sociologists to always study the issue of the position of the military in politics. This is the issue in contemporary Iran with the establishment of an absolute military government after the coup d'état of March 1299. It led to many theoretical reflections. A form of government that emerged by combining the two conflicting aspects of absolute government with modernization by the military and foreign intervention How did the military create this harmony? The purpose of this article is The research method in this article is to use the models of political sociology based on the study of the relations of social forces and the power structure based on the three-dimensional model of the government, military and civil institutions. The results of the research show that the motivation of the military to develop and increase the authority of the armed forces created the need for institutional modernization, and the ground for expanding the influence of the military in politics on the one hand and the unity of the absolute government and the modernization movement on the other hand was provided, although the internal conflict of the authoritarian system with the modernization movement led to the challenge of political legitimacy. The feature of this article is the investigation of the relations between the government, the military and the people under the influence of the intervening factors of modernization and foreign influence and interference.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Military
  • Absolutist Government
  • First Pahlavi
  • Modernization
آشتیانى‏زاده، محمدرضا (1369)، سوابق رضاخان و کودتاى سوم حوت 1299، تاریخ معاصر ایران، کتاب دوم، تهران: مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی.
اخوان کاظمی، مسعود (1388)، نظامیان و سیاست از منظر جامعه­شناسی سیاسی، کرمانشاه، دانشگاه رازی.
ازغندی، علیرضا (1384)، جنگ و صلح: بررسی مسائل نظامی و استراتژیک معاصر، تهران، سمت.
ازغندی، علیرضا (1374)، ارتش و سیاست، تهران، نشر قومس.
 بدیع، برتران و پیر بیرن بوم (1379)، جامعه شناسی دولت، ترجمه احمد نقیب­زاده، تهران، انتشارات باز. 
بشیریه، حسین (1374)، جامعه­شناسی سیاسی، تهران، نشر نی.
بیات، کاوه (1369)، قرارداد 1919 و تشکیل قشون متحدالشکل در ایران، تاریخ معاصر ایران، کتاب دوم، تهران، مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی.
بیگلرپور، علیقلی، سعید نفیسی و جهانگیر قائم مقامی (1345)، تاریخ ارتش نوین ایران، تهران، ستاد بزرگ ارتشتاران.
پوجی، جانفرانکو (1377)، تکوین دولت مدرن، ترجمه بهزاد باشی، تهران، نشر آگه.
دلیرپور، پرویز (1393)، نظامیان و سیاست، تهران، دانشگاه پیام نور.
زهیری، علیرضا (1379)، عصر پهلوی به روایت اسناد، قم، دفتر نشر معارف.
سینایی، وحید (1396)، دولت مطلقه، نظامیان و سیاست در ایران، از 1299 تا 1357، مشهد، دانشگاه فردوسی.
شیخ‏الاسلامى، جواد (1367)، قتل اتابک، تهران، کیهان.
ضرغام بروجنی، جمشید (1350)، دولت‌های عصر مشروطه، تهران، اداره کل قوانین مجلس شورای ملی.
عاقلى، باقر (1369)، داور و عدلیه، تهران، بهار.
فیوضات، ابراهیم (1375)، دولت در عصر پهلوى، تهران، چاپخش.
قدس، م.رضا (1371)، دولت و جامعه در ایران، مترجم علی طائفی، مجله فرهنگ توسعه، شماره 2.
کاتوزیان، محمدعلی (همایون) (1374)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: مرکز.
کاظمی، علی­اصغر (1369)، نقش قدرت در جامعه و روابط بین­الملل، تهران، نشر قومس.
مکی، حسین (1361)، تاریخ بیست ساله ایران، تهران، نشر ناشر.
مکی، حسین (1374)، تاریخ بیست ساله ایران، جلد اول، تهران، علمی.
هرسیچ، حسین (1380)، مداخله نظامیان در سیاست، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم سیاسی)، جلد دوازدهم، شماره 1 و 2.
الول ساتن، ال.پى (بی تا)، رضاشاه‏کبیر یا ایران نو، ترجمه عبدالکریم صبورى، تهران، انتشارات علمی.
وینسنت، اندرو (1371)، نظریه‌های دولت، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نشر نی.
Janowitz, Morris (1960), The Professional Solider: A Social and Political Portrait, Glencoe, Illinois: Free Press.
Pye, Lucian (1966) Aspects of Political Development, Boston, Brown and co.