نقدی بر مبانی نظری و عملی سیاست ضدتروریستی آمریکا

نویسندگان

چکیده

بدون تردید فهم مسأله‏ی تروریسم به مثابه یک متن را نمی‏توان جدا از بافتار[1]، ساختار و نظامی که حاکم بر جهان است مورد مطالعه قرارداد. آن‏چه تنور فعالیت‏های تروریستی را تاکنون گرم نگه داشته، تبعیض‌های محسوس و معیارهای دوگانه (و بعضاً چندگانه) در جامعه‏ی جهانی نسبت به برخی جوامع و فرهنگ‌ها است که این امر خود زمینه و بستری را برای پرورش و تکثیر –افقی و عمودی- عقده‌ها و عقیده‏های تاریخی تروریست‏ها و حتی انحراف افکار عمومی به سمت حمایت از اقدامات تروریستی فراهم می‌آورد. از این دیدگاه «تروریسم برایند انباشت عقده‏ها و عقیده‏های سرکوب شده تاریخی است». فرضیه‏ی اصلی و در واقع چارچوب نظری انتقادی این مقاله این است که پیروی محض از سیاست ماکیاولیستی که برای رسیدن به هدف، استفاده از هر ابزار و شیوه‏ای را (با تأکید بر میزان هزینه- فایده) تجویز می‏نماید، باعث تضاد و تعارض میان ارزش‏ها[2] و منافع[3] آمریکایی در سیاست‏های خاورمیانه‏ای و بین‏المللی به طور اعم و راهبرد مبارزه با تروریسم به طور اخص شده است. به عبارت دیگر، منطق نظام سرمایه‏داری (حاکمیت مطلق پول، سود و سرمایه)، گفتمان سیاست قدرت[4]، و اصل اصالت لذت[5] (بیشترین میزان لذت برای بیشترین افراد)، اولویت منافع بر ارزش‏های غربی و آمریکایی مثل آزادی، دموکراسی، حقوق بشر و ... را اجتناب‏ناپذیر و قطعی نموده است. درست به همین دلیل است که شیوه‏ی کنونی مبارزه آمریکا با تروریسم پیش از آن‏که معطوف به شناخت و مقابله با علل و ریشه‏های واقعی تروریسم باشد، معطوف و متمرکز بر مبارزه - نظامی و غالباً یک‏جانبه‏گرایانه- با معلول تروریسم است. چارچوب نظری درک سیاست ضدتروریستی آمریکا، مبتنی بر آموزه‏های سازه‏انگارانه‏ی الکساندر ونت و نئورئالیسم کنت والتز در خصوص «برساختگی تهدید به مثابه ضرورتی هویت‏ساز» است و همچنین آرای و اندیشه‏های فوکو، چامسکی، هانتینگنون در این خصوص مورد اشاره و تحلیل قرار خواهد گرفت. روش تحقیق در این مقاله، تحلیلی –تاریخی[6] و توصیفی- تبیینی[7] با استفاده ترکیبی از حوزه‏ها و مفاهیم میان‏رشته ای در رشته‏های مطالعات استراتژیک، تجزیه و تحلیل سیاست خارجی و سیاست تطبیقی و سیاست‏گذاری امنیت ملی و به‏خصوص حقوق بشر و حقوق بشردوستانه خواهد بود. از ترکیبی از منابع دست اول (شامل اسناد و مدارک) و منابع دست دوم (متون کتابخانه‏ای و اینترنتی شامل کتاب‏ها و مقالات) استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها