دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران (باتأکیدبر فناوری موشکی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه علامه طباطبایی(ره)

چکیده

دیپلماسی دفاعی، بخشی از سیاست­های دولت است که به‌عنوان یک ابزار مهم در تحقق اهداف کلان نیروهای مسلح نقش‌آفرینی می­کند و هدف آن را می­توان ایجاد شرایط سیاسی و ملی و بین­المللی مطلوب برای حفظ و گسترش ارزش­های ملی و حیاتی کشور در برابر دشمنان بالفعل و بالقوه دانست. از ویژگی­های دیپلماسی دفاعی در شرایط موجود این است که به‌عنوان یکی از ابزارهای هویت‌یابی و مشروعیت­سازی سیاسی دفاعی و راهبردی کشورها تلقی می‌شود. جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب در سال 1357، دچار یک‌سری تنش­ها با نظام بین‌الملل شد که باعث بروز مشکلاتی مانند تحریم نظامی، جنگ با عراق و... گردید. اما جمهوری اسلامی ایران در طی این دوره با برخی از تاکتیک­های دیپلماسی دفاعی خاص در زمان­های متفاوت سعی در برطرف‌کردنِ این‌قبیل مشکلات کرد. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که باتوجه‌به تحریم­های نظامی و تهدیدات موجود در منطقه، جایگاه و عملکرد فناوری موشکی در دیپلماسی دفاعی جمهورس اسلامی ایران چیست؟ دیپلماسی دفاعی به‌عنوان ابزاری مؤثر در پیشبرد اهداف و سیاست‌های جمهورس اسلامی ایران، درراستای اعتمادسازی، تنش­زدایی، امنیت­سازی و تولید قدرت است که درجهت مقابله با تهدیدهای پیرامون منطقه­ای و خنثی­سازی آنها، به بومی­سازی و راهبرد بازدارندگی براساس فناوری­های موشکی و همچنین جنگ نامتقارن روی آورده است. این مقاله از نوع توصیفی ـ تحلیلی است و مطالب مندرج در آن ازطریق روش کتابخانه­ای و باتکیه‌بر اخبار و گزارش­های روزنامه و سایت­های خبری جمع­آوری شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Defense Diplomacy of the Islamic Republic of Iran With emphasis on missile technology))

نویسنده [English]

  • saeed Gholami
Allameh Tabataba'i University (RA)
چکیده [English]

Defense diplomacy constitutes part of the state’s policies that plays a part in achieving the armed forces’ goals as an important means, that is aimed at providing optimal political, national, and international conditions to preserve and expand the country’s vital national values in the face of potential and actual enemies. One of the characteristics of defense diplomacy under the present circumstances is the fact that it is considered as a means of giving identity and legitimacy in countries' defence and strategic policies. After the victory of the Revolution in 1978, the Islamic Republic of Iran underwent a series of tensions with the international system, after which problems like military sanctions, war with Iraq and ... broke out. However, the Islamic Republic of Iran tried to resolve such problems by a few special defense diplomacy tactics in differing times. The main question in the present research is: Where does missile technology stand and function in IRI’s defense diplomacy, considering the ongoing military sanctions and threats in the region? Defense diplomacy serves as an influential means in advancing IRI’s objectives and policies as part of the process of building trust, easing tensions, building security, and generating power that has turned to indigenization and deterrence approach on the basis of missile technology as well as asymmetric warfare only to meet the regional threats and remove them. This article is of analytical-descriptive type and the contents in it have been collected with library method relying on the news and reports that have been gathered from news sites."

کلیدواژه‌ها [English]

  • defense diplomacy
  • deterrence
  • missile technology
  • asymmetric warfare
سایت مقام معظم رهبری  (1391)، بیانات در شانزدهمین اجلاس سران  جنوب  غرب تعهد (تاریخ مشاهده 25/1/1398)                        http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=20840
ارغوانی پیرسلامی، فریبرز و پیران‌خواه، سحر (1396)، تحول فناوری موشکی و راهبرد دفاعی ـ امنیتی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه راهبرد، سال 26، ش 83: 74 ـ 51.
امینیان، بهادر و ضمیری جیرسرایی، شفق (1395)، تأثیر رژیم کنترل تکنولوژی موشکی بر امنیت ملی و توان بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه آفاق امنیت، سال نهم، ش 32: 66 ـ 41.
انعامی علمداری، سهراب (1389)، دیپلماسی دفاعی اروپا، فصنامه راهبرد دفاعی، ش 8: 162 ـ 129.
بشری، اسماعیل (1389)، نقش موشک در سیاست بازدارندگی ج.ا.ایران، پژوهش (نامه) روابط بین­الملل، ش 49.
بلوچی، حیدرعلی (1389)، دیپلماسی دفاعی چین فصلنامه راهبرد دفاعی، ش 8: 128 ـ 91.
پورآخوندی، نادر (1392)، راهبرد توسعه موشکی جمهوری اسلامی ایران، پژوهشنامه دفاع مقدس، سال دوم، ش 8.
پیرمحمدی، سعید (1395)، شاخص­های قدرت نرم دیپلمای دفاعی جمهوری اسلامی ایران، مجله سیاست دفاعی، سال بیست‌وچهارم، ش­ 95: 34 ـ 9.
تاج­آبادی، حسین و مرادیان، بهزاد (1393)، دیپلماسی دفاعی ـ امنیتی جمهوری اسلامی ایران در برابر دیپلماسی اجبار ایالات‌متحده امریکا، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال چهارم، ش 11: 78 ـ 49.
جوانمرد، مهدی  (1388)، امنیت ملی دفاعی نامتقارن در عصر جنگ نرم، دومین همایش علمی پژوهشی پدافند غیر  عامل، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
حشمت‌سنا، علی (20/20/1395) حمایت ایران از سوریه و تأثیرات آن بر خاورمیانه، فلسفی ـ سیاسی و تاریخی، قابل دسترس در:                        http://ali-hashmat-sana.blogfa.com/1395/02
حیدری، ناصرالدین (1393)، اثرات تهدیدزای گسترش سپر دفاع موشکی بر امنیت جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفدهم، ش 3.
ذوالفقاری، مهدی و خسروی، ایمان (1395)، تحرک‌بخشی به دیپلماسی دفاعی در پرتو فرصت­ها و تهدیدات برنامه اقدام سازمان ملل و تأثیر آن بر امنیت نظامی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش­های روابط بین‌الملل، دوره اول، ش 22: 112 ـ 111.
روزنامه کیهان، 26 مهر 1394، تاریخ مشاهده 17/1/1398.
طارمی، کامران (1382)، تحلیلی بر نقش موشک­های بالستیک در دکترین دفاعی ایران، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 59: 180 و 186.
عباسی، ابراهیم و دیگران  (1395)، الگوی امنیتی بازدارندگی در تنگه هرمز و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، ش 17: 74.
غلامی، سعید (1397)، دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه 1396 ـ 1388، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی(ره).
فریدمن، لارنس (1385)، بازدارندگی فصلنامه راهبرد دفاعی: 153.
قاسمی، فرهاد (1388)، الزامات تئوریک بازدارندگی منطقه­ای ج.ا.ایران فصلنامه بین­المللی روابط خارجی، سال اول، ش 3: 81 ـ 69.
قوام‌ملکی، حمیدرضا (1390)، نقش موشک­ها در راهبرد بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه رهنامه سیاست‌گذاری، سال 2، ش 5: 106 ـ 99.
کلانتری، فتح‌الله (1394)، کاربست سیاست دفاعی با راهبرد دفاعی و راهبرد نظامی، مجله­  سیاست دفاعی، سال 23، ش 35: 45 ـ 44.
کردسمن، آنتونی. اچ  (1382)، موازنه نظامی در خلیج‌فارس و خاورمیانه، ترجمه مرکز مطالعات و تحقیقات دفاعی نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (ندسا) تهران: سایه روشن.
مسعودنیا، حسن؛ ابراهیمی، شهروز و درج، حمید (1397)، واکاوی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران درقبال بحران سوریه: چالش­ها و پیامدها، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره 8،    ش 28: 141.
مؤمن­زاده، رضا (1392)، بازدارندگی دفاعی جدید جمهوری اسلامی ایران پژوهشنامه دفاع مقدس، س 2، ش 7: 150 و 151.
مینائی، حسین و همکاران (1396)، ارزیابی راهبرد دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران در وضعیت موجود، فصلنامه راهبرد، سال 26، ش 83: 115.
نسیم آنلاین (26/3/1396) حمله موشکی سپاه به مقرّ تروریست‌‌ها در دیرالزور، تاریخ مشاهده: 14/6/1398) قابل دسترس در:                                                  http://old.nasimonline.ir/Content/Detail/
Arbatov, A (1988) “Parity & Reasonable Sufficiency”, International Affairs, October
Clarion Project (2014),”the Islamic State”, Clarion Project, http://www.clarionproject.org/sites/default/files/islamic-state-isis-isil-factsheet-1.pdf
Cordesman, Anthony H. (2002), «Strategic threats and national missile defenses», Wastport, Connecticut, Praeger Publishers.
Cordesman, A. H., & Kleiber, M. (2007), Iran's military forces and warfighting capabilities: the threat in the Northern Gulf, CSIS.
Cordesman, Anthony H. (2014), “Iran’s Enduring Missile Threat: the Impact of Nuclear and Precision Guided Warheads”, Center for Strategic & International Studies, Available at: https://www.csis.org/analysis/irans-enduring-missle-threat-impact-nuclear-and-precisionguided-warheads-0
Cordesman, Anthony H. (2015), “The Iran Nuclear Agreement and Conventional Arms Transfers in the Gulf”, Center for strategic & International Studies, Available at:https://www.csis.org/analysis/iran-nuclear-agreement-andconventional-arms-transfers gulf.
Du plessis, A. (2008). Defense diplomacy: conceptual and practical dimensions with specifc reference to South Africa. Strategic review for southern Africa.1 November.
Fabiani, Z (2003) the defense diplomacy, main component of the preventive diplomacy. Toward a new symbiosis between diplomacy and defense, III (1) available at: http://www.afri-ct.org/the-defence-diplomacymain?langs=fr
Federation of American Scientists (2012) “Annual Report on Military Power of Iran”, (observed: 1, 12,2012), Available at: https://fas.org/man/eprint/dod-iran.pdf
Feickert, Andrew (2014), “Iran’s Ballistic Missile Capabilities”, LIBRARY OF CONGRESS WASHINGTON DC CONGRESSIONAL RESEARCH.
Hart, B, H, Liddell (1967) “Strategy”, 2d Ed, New York: Frederick A, Praeger.
Hildreth, Steven A. (2012) Congressional research Service, “Iran’s Ballistic Missile and Space Launch Programs”, December 6, 7-5700, www.crs.org, R 42849.
Hildreth, Steven A. (2012), “Iran’s Ballistic Missile and Space Launch Programs”, Congressional Research Service, Library of Congress.