بنیان‌های ژئوپولیتیک و ظرفیت‌ها و چالش‌ها در سیاست ائتلاف ایران با کشورهای منطقه امریکای لاتین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار روابط بین الملل در دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

چکیده

توسعه ارتباطات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... با کشورهای منطقه امریکایی لاتین در دو دهه گذشته ازجمله رویکردهای مهم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده است. دراین‌میان، آنچه اهمیت دارد، تبیین و بهینه‌سازی الگوی رفتارى جمهوری اسلامی ایران نسبت کشورهای امریکای لاتین درراستای منافع ملی و متناسب با تحولات ساختاری نظام بین­الملل می­باشد. برهمین‌اساس، هدف اصلی این پژوهش؛ «تبیین بنیان‌های ژئوپولیتیک، ترسیم وضعیت کنونی و ظرفیت­ها و چالش­های آتی سیاست ائتلاف جمهوری اسلامی با منطقه امریکای لاتین» است. لذا در این پژوهش که از نوع توصیفی ـ تحلیلی با جمع‌آوری داده‌های کتابخانه‌ای است، تلاش شد به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که «سیاست ائتلاف در رویکرد جمهوری اسلامی ایران به منطقه امریکای لاتین واجد چه مشخصه‌هایی است؟» در پاسخ، ضمن طرح سؤالات فرعی و با بهره‌گیری از مبانی نظری مبتنی‌بر «عمق راهبردی» و «موازنه نرم»، این فرضیه اصلی ارائه می‌شود که «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران درقبال منطقه امریکای لاتین مبتنی‌بر سیاست ائتلاف با تأکید توأمان بر هویت ارزشی و ضرورت‌های افزایش منزلت ژئوپولیتیک جهت مقابله با نظام هژمونیک تبیین می‌شود». این سیاست ائتلاف شامل مؤلفه‌های: هنجارمحوری، فرصت‌انگاری، توسعه عمق راهبردی و منفعت‌محوری است. برهمین‌اساس نیز ایران در سطوح و ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و... باید لحاظ‌داشتن ظرفیت‌های امریکای لاتین و چالش­های موجود (آنچنان‌که در متن پژوهش تشریح شده است) سیاست ائتلاف را درپیش گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Geopolitical Foundations, Capacities and Challenges in Iran's Policy of Alliance with the Countries of Latin America

نویسنده [English]

  • Abdolah Moradi
Supreme National Defense University
چکیده [English]

The development of political, economic, cultural etc relations with the countries of Latin America during the two recent decades has been among the important approaches in the foreign policy of the Islamic republic of Iran. It follows that what matters is the explanation and rationalization of the behavioral pattern of the Islamic Republic of Iran in dealing with the countries of Latin America in accordance with national interests and in line with the structural developments of the international order. Accordingly, The present research aims to explain the political foundations, and delineate the existing situation, as well as the future capacities and challenges the Islamic Republic of Iran will face in its policy of establishing alliances with Latin America region. So, this research, which employs an analytical-descriptive method by gathering library data, tries to answer this question: What characterizes the policy of alliance in the Islamic Republic of Iran’s approach to Latin America region? To answer this question, while raising a series of subquestions and using theoretical basics based on strategic depth and soft balance, this main hypothesis was raised: the foreign policy of the Islamic Republic of Iran towards Latin America is explained based on the policy of alliance with simultaneous emphasis on the value-based identity and on the requirements for enhancing the geopolitical status for countering the hegemonic regime. This policy of alliance includes norm orientedness, opportunism, developing the strategic depth, and profit-orientedness By the same token, Iran should adopt the policy of alliance at different political, cultural, economic and...levels by considering the capacities, Latin America and the existing challenges.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Latin America
  • the hegemonic regime
  • the geopolitical strategy
  • alliance
  • the strategic depth
آدمی، علی (1389)، راهبردنگاهبهشرقدرسیاستخارجیجمهوریاسلامیایران: دیدگاه‌ها،زمینه‌هاوفرصت‌ها،فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوم، ش 7: 126 ـ 97.
احمدی لفورکی، بهزاد (1387)، فرصت‌های ایرانی در امریکای لاتین، پگاه حوزه، ش 228: 14 ـ 9.
ارغوانی پیرسلامی، فریبرز؛ اسماعیلی، مرتضی و بهزادی­آقایی، ابوذر (1394)، امریکا و چالش قدرت در امریکای لاتین: مقایسه رویکرد ایران و چین، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال چهارم، ش 15: 125 ـ 95.
بوزان، بری و ویور، الی (1388)، مناطق و قدرت‌ها: ساختار امنیت بین‌الملل، ترجمه رحمن قهرمان‌پور، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پورحسن، ناصر (1396)، تکوینعمقراهبردیهوشمندجمهوریاسلامیایران درخاورمیانه، فصلنامه علوم سیاسی، دوره بیستم، ش 79: 75 ـ 102.
توماس، میشل (1381)، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم:‌ بوستان کتاب.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1385)، اصولو مفاهیمژئوپولیتیک، مشهد: انتشارات پاپی.
حسین­پور پویان، رضا (1392)، تبیین مؤلفه­های جغرافیایی و ژئوپولیتیکی روابط در مناطق ژئوپولیتیکی، فصلنامه ژئوپولیتیک، سال نهم، ش2: 203 ـ 161.
داود اوغلو، احمد (1391)، عمق راهبردی موقعیت ترکیه در صحنه بین‌المللی، ترجمه محمدحسین نوحی‌نژاد، تهران: امیرکبیر.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1388)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات سمت.
رسولی ثانی­آبادی، الهام (1391)، بررسیهویتنظامجمهوریاسلامیایرانازمنظر سازه‌انگاری، فصلنامهعلوم سیاسی، سال پانزدهم، ش 58: 201 ـ 177.
سلیمان­پور، هادی و مولایی، عبادالله (1392)، قدرت‌های نوظهور در دوران گذار نظام بین‌الملل، فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، ش اول: 34 ـ 7.
شفیعی، نوذر (1390)، مفهوم سیاست خارجی از دیدگاه نظریه‌ها (واقع‌گرایی، لیبرالیسم و سازه‌انگاری)، اطلاعات سیاسی اقتصادی، ش 285: 129 ـ 114.
شمسینی ­غیاثوند، حسن و فلاح، سلیمان (1396)، سیاست خارجی ایران و منطقه امریکای لاتین در سال‌های 1390 ـ 1395، پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، سال هشتم، ش 30: 29 ـ 1.
 صفوی همامی، سیدحمزه (1387)، کالبدشکافیسیاستخارجیجمهوریاسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
ضیایی، محمدعلی (1385)، تاریخ روابط دیپلماتیک ایران و کشورهای امریکای لاتین، روزنامه همشهری، ۱۵ دی ۱۳۸۵.
عسگرخانی، ابومحمد؛ مرادی، مریم و احمدیوسفی، ابوذر (1396)، فرصت‌های پیش­ روی روابط ایران و کشورهای امریکای لاتین، اولین همایش ملی مدیریت و علوم انسانی.
قاسمی، فرهاد (1390)، نظریه‌های روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای، تهران: میزان
قهرمان‌پور، رحمان (1383)، تکوین‌گرایی: از سیاست بین‌المللی تا سیاست خارجی، فصلنامه مطالعاتراهبردی، سال هفتم، ش 24: 318 ـ 299.
لاتزاراتو، موریتزیو (1394)، ساخت انسان بدهکار، جستاری در وضعیت نئولیبرال، ‌ترجمه  پیمان غلامی، تهران: کتابناک.
متقى، ابراهیم (1387)، ژئوپلیتیکتعادل و موازنهنرم؛مطالعهموردىخاورمیانه، فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره چهارم، ش 1: 8 ـ 35.
متقی، ابراهیم (1391)، شکل‌بندی هندسه ژئوپلیتیک جدید، پایگاه حفظ و نشر مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، کد مطلب 20882.
مصطفوی، لیلی (1367)، کلیاتی درباره الهیات رهایی‌بخش، تهران: مؤسسه بین‌المللی کتاب.
مولانا، محمد و محمدی، منوچهر (1388سیاستخارجیایراندردولتاحمدی‌نژاد، تهران: دادگستر.
مهدوی، هوشنگ (1375)، تاریخ روابط خارجی ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر.
Berman, Ilan (2013). "Threat To The Homeland: Iran’s Extending Influence In The Western Hemisphere". Testimony before the House of Representatives Homeland Security Committee. available in: http://homeland.house.gov
Ben- Itzhak, Steven (2011), Realism and Neorealism, in John T. Ishiyama and Marijke Breuning, eds., 21 st Century Political Science: A Reference Handbook, Los Angeles: Sage.
Cafiero, Giorgio (2020)."Trump fights Iran’s Axis of Resistance in Latin America", Atlantic Council, Feb 28, 2020.
Dougherty, J & Pfaltzgraff, R (2001). Contending Theories of International Relaations: a comperehensive, Survy, New Yourk: Longman
Ehteshami, Anoushiravan & Zweiri, Mahjoob(eds) (2008). Iran’s Foreign Policy: from Khatami to Ahmadinejad. Ithaca Press.
Farah, Douglas (2012). "Iran in Latin America: An Overview in Iran in Latin America Threat or ‘Axis of Annoyance". Wilson Center Reports on the Americas. available in http://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/Iran_in_LA.pdf
Farhi, Farideh (2012). "Tehran’s Perspective on Iran-Latin American Relations". in Iran in Latin America Threat or ‘Axis of Annoyance. Wilson Center Reports on the Americas. available in http://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/Iran_in_LA. pdf
Ikenberry, J. G. (2002). America Unrivaled: The Future of the Balance of Power. Cornell University Press.
Fauriol, Georges & Weintraub, Sidney (2001), "The Century of Americas: Dawn of a New Century Dynamic". The Washington Quarterly, Vol 24. No2.
Gane, Nicholas (2014), Trajectories of Liberalism and Neoliberalism, SAGE, DOI: 10.1177/0263276413510021.
Gill, Tim & Hanson, Rebecca (2019). "How Washington Funded the Counterrevolution in Venezuela", the Nation, February 8, 2019
Goodman, Joshua (2013). "iran Influence in Latin America Waning". bloomberg Jun 27, 2013, available in http://www.bloomberg.com/news/26-06-2013/iran-influence-in-latin-america-waning-u-s-report-says.html
HajiYousefi , Amir M (2010). "Iran's Foreign Policy during Ahmadinejad: From Confrontation to Accommodation", Annual Conference of the Canadian Political Science Association, www.cpsa-acsp.ca.
Hermann, Albrecht (2009). "Chavez Calls on Workers to Push for Workplace Democracy in Venezuela". Venezuelanalysis.com. Retrieved 3 February 2014.
Humire, Joseph M. (2013). "Threat To The Homeland: Iran’s Extending Influence In The Western Hemisphere". Testimony before the House of Representatives Homeland Security Committee. available in: http://homeland.house.gov
Johnson, Stephen (2012). "Iran's Influence in the Americas". Center for Strategic and International Studies. available in  http://csis.org/files/publication/ 120223_Johnson_IranInfluence_ExecSumm_Web.pdf
Misztal, Blaise (2013). "Threat To The Homeland: Iran’s Extending Influence In The Western Hemisphere,Testimony before the House of Representatives Homeland Security Committee, available in: http://homeland.house.gov
Mukhtar, Amal (2017). "Iran’s Latin Policies Post-Nuclear Deal Opportunities for restoring influence in a changing environment", International Institute for Iranian Studies, 06 Dec .
Noriega, Roger F (2012). "Iran's influence and activity in Latin America". AEI. available in http://www.aei.org/files/2012/02/16/-noriega-sfrc-testimony-feb-16-2012_152815934443.pdf
Levitt, Matthew (2017), "On Bombing Anniversary, Iran Still Engaged in Illicit Activity", The Washington institute, available in http://cutt.us/do7os
Lowenthal, Abraham, (2009). "The Obama Administration and The Americas: A Promising Start", The Washington Quarterly, Vol 32. No3.
Ozkan, Mehmet (2017). "Iranian Foreign Policy Toward atin America", Iram Center.
Pearsall, Judy (2001). The New Oxford Dictionary of English ,Oxford: Oxford University Press.
Pual. T, J. Writz