تأثیر عوامل ژئوپولیتیک طبیعی کشورهای محور مقاومت بر تدوین راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران در منطقه غرب آسیا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه جامع امام حسن(ع)

2 دانشجوی دکترای دانشگاه دفاع ملی

چکیده

محور مقاومت در منطقه غرب آسیا از اهمیت ژئوپولیتیک زیادی برخوردار است. این اهمیت باتوجه‌به پیوستگی جغرافیایی آنها با کشور ایران تأثیر زیادی بر راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران می‌تواند داشته باشد که در این تحقیق سعی شده است تأثیر عوامل ژئوپولیتیک طبیعی کشورهای ایران، عراق، سوریه، لبنان و سرزمین‌های اشغالی مؤثر بر تدوین راهبرد دفاعی کشور به‌عنوان مسئله تحقیق مورد بررسی قرار گیر؛ بنابراین، در پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و به‌صورت کاربردی و با استفاده از گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و تحقیقات میدانی تلاش شده است عوامل ژئوپولیتیک طبیعی مرتبط و مؤثر بر تدوین راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان سؤال تحقیق شناسایی شود. بدین‌منظور، برای تعیین این عوامل و تبیین نقش آنها (درقالب بسترهای فرصت‌آفرین، تهدیدزا، قوت و ضعف) پرسشنامه‌ دو قسمتی، تنظیم و طراحی شد که به‌منظور تأیید عوامل مؤثر ژئوپولیتیک طبیعی و نقش‌های احصاشده آنها بر تدوین راهبرد دفاعی بین جامعه نمونه آماری 50 نفری به‌صورت تمام‌شمار توزیع و پس از اخذ نظر جامعه نمونه آماری با استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های آماری، تجزیه‌وتحلیل شده و درادامه به جمع‌بندی و ارزیابی سؤالات تحقیق پرداخته شده است و درنهایت در قسمت نتیجه‌گیری و در پاسخ به سؤالات تحقیق، ضمن تعیین عوامل 17 گانه مؤثر ژئوپولیتیک طبیعی کشورهای محور مقاومت، به تبیین نقش‌های چهارگانه (قوت، ضعف، فرصت و تهدید) این عوامل که در تدوین راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران مؤثر می‌باشند؛ پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Natural Geopolitical Factors of Resistance-Based Countries on the Development of the Defense Strategy of the Islamic Republic of Iran in the West Asian Region

نویسندگان [English]

  • fazlolah nozari 1
  • hossein mehrabi 2
1 un
2 PhD student at the National Defense University
چکیده [English]

due to the current developments in the international system, the region of western asia has made the region - based countries have many geopolitical significance. this importance with regard to their geographical continuity with iran has a great impact on the defense strategy. A. it can be noted that in this study, the influence of natural geopolitical factors of these countries has been tried to influence the development of the country's defensive strategy as research issue; therefore, in this study, using descriptive - analytical method and using data collection in library method and field research, the factors of natural geopolitics are related and effective on the formulation of defense strategy J. A. iran as a target of research is identified. in order to determine these factors and explain their role (in the form of تکنیک‌ها beds, تهدیدزا, strength and weakness)the questionnaire was designed and analyzed in order to confirm the effective factors of the natural geopolitics and their احصا roles in determining the effective factors of natural geopolitics and their identified roles, in order to explain the effective factors of the natural geopolitics of countries. A. iran is effective; it has been paid.

کلیدواژه‌ها [English]

  • key geopolitical factors
  • resistance
  • axis countries
انصاری‌زاده، سلمان  (1390)‌، تحولات ژئوپولیتیکی منطقه خاورمیانه، قم: انتشارات مؤسسه فرهنگی تبیان.
 بختیاری، محمد (1385)، جغرافیای نظامی ایران، تهران: انتشارات آجا.
 بیک، علی‌اصغر (1395)، تأثیر عوامل ژئوپولیتیک دریای خزر بر راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران، رساله دکتری، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1385)، اصول و مفاهیم ژئوپولیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی.
حافظ‌نیا، محمدرضا؛ رشید، غلامعلی؛ پرهیزکار، اکبر و افشردی، محمدحسین (1386)، الگوی نظری طراحی راهبرد دفاعی مبتنی‌بر عوامل ژئوپولیتیکی، فصلنامه بین‌المللی ژئوپولیتیک، سال سوم، ش 2‌، 7 ـ 39.
دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی (1376)، لبنان، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی (1392)، سوریه، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
ربیعی، علی (1384)، مطالعات امنیت ملی: مقدمه‌ای بر نظریه‌های امنیت ملی در جهان اسلامی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
رشید، غلامعلی (1387)، نقش عوامل ژئوپولیتیک در راهبرد دفاعی (مطالعه موردی ایران نسبت به عراق)، رساله دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
زهرانی، مصطفی و فرجی، تیمور (1395)، رویکرد ژئوپولیتیک فدراسیون روسیه در بحران سوریه، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، ش 94: 43 ـ 70.
 سازمان اطلاعات سپاه (1391)، کتاب پایه رژیم صهیونیستی، تهران.
صفاتاج، مجید (1387)، جغرافیای فلسطین، ماهنامه نسیم قدس، سال اول، ش 3.
صفوی، سیدیحیی (1381)، مقدمه‌ای بر جغرافیای نظامی ایران، جلد اول، چاپ دوم، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
صفوی، سیدیحیی (1393)، جهان اسلام، شمال آفریقا و جنوب غرب آسیا، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
گلی ‌زواره، غلامرضا (1388)، شناخت کشورهای اسلامی و نواحی مسلمان‌نشین جهان، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
مطالعات گروهی (1387)، تهدیدات قدرت ملی شاخص‌ها و ابعاد، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
میرحیدر، درّه (1375)، مبانی جغرافیای سیاسی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سمت.
معاونت اطلاعات راهبردی سپاه (1396)، برآورد اطلاعات راهبردی عراق، تهران.
معاونت اطلاعات راهب