ادبیات مقاومت از منظر قرآن و روایات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد

2 نویسنده مسئول: استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد

3 استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد

چکیده

مقاومت و پایداری در برابر ظلم ظالمان، یک امر دینی و قرآنی است. خداوند استقامت در برابر زورگویی را یک وظیفه دانسته و به بندگان خویش فرموده که در برابر بی‌عدالتی‌ها سر تسلیم فرود نیاورند و با تمام وجود به مقابله بپردازند. ادبیات مقاومت بیان رویارویی و تقابل دو اندیشه و تفکر است که یکی بر پایه بی‌عدالتی و سلطه‌جویی استوار است و دیگری جبهه مقابل آن که برای احقاق حق تلاش می‌کند. قرآن دفاع از مظلومین را یک وظیفه شرعی می‌داند و پذیرش ظلم را نکوهش می‌کند. خداوند سبحان، عزت‌مندی مسلمین، اقتدار مؤمنان، برون‌رفت از انفعال و شکست و انزوای معاندین را نتیجه مقاومت در برابر مفسدان می‌داند. از دیدگاه قرآن، هدف اصلی مقاومت، ایجاد تعادل و توازن در جامعه است. بینش دینی، مقاومت جمعی در مقابل سلطه جویان را می‌طلبد و همه آحاد جامعه را در برابر زورگویان مسئول می‌داند. در این تحقیق که براساس آموزه‌های دینی و کلام بزرگان دینی تدوین شده است، پس از نگاهی کوتاه به ریشه‌های قرآنی مقاومت به ضرورت، ثمرات و دستاوردها، مصداق ها و نتایج پایداری پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Literature on Resistance from the Perspective of the Quran and Traditions

نویسندگان [English]

  • saydhosin formibaf 1
  • kamal khjehpor 2
  • Abulqasim assi 3
1 PhD student in Quran and Hadith, Islamic Azad University, Yazd Branch
2 Corresponding Author: Assistant Professor of Quran and Hadith, Islamic Azad University, Yazd Branch
3 Assistant Professor of Quran and Hadith, Islamic Azad University, Yazd Branch
چکیده [English]

Resistance and standing up to the tyranny from oppressors is a Koranic and religious matter. God deems resistance against oppression as a duty, ordering his servants not to submit to injustices, and stand up to oppression with full force.
The literature on resistance represents a conflict between two ways of thinking, one of which is based on injustice and domination, and the other on the opposite front that tries to administer justice. The Holy Quran deems defending the oppressed as a religious duty and denouncing submission to oppression. The Almighty God considers the Muslims dignity, the Faithful's authority and exiting from passivity as well as defeating and alienating the dissidents as resulting from resistance against the corrupt. According to the Quranic view, the main objective of resistance is to create balance and equilibrium in the society. Religious insight requires resistance against those seeking domination, holding the individuals of the society as accountable against the oppressors. This research, which has been carried out on the basis of the religious teachings and the statements made by the religious authorities, addresses the need to resist, and the accomplishments, achievements, examples and results of resistance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • resistance and stability
  • religious power
  • endurance
  • the foreign domination system
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
امام خامنه‌ای، سیدعلی (19/11/97)، بیانات در دیدار فرماندهان نیروی هوایی ارتش، تهران: دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی)،  قابل بازیابی در:
https://farsi.khamenei.ir
ابن خلدون، عبدالرحمن، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمدپروین گنابادی.
آذرنوش، آذرتاش (1384)، فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی، چاپ ششم، تهران: نشرنی.
الهامی‌نیا، علی‌اصغر (1385)، سیره اخلاقی معصومین، چاپ اول، زمزم هدایت، قم.
دشتی ، محمد (؟؟؟؟)، مجموعه آشنایی با نهج البلاغه، چاپ اول، نشر مؤسسه تحقیقاتی امیر المومنین (ع).
رستمی‌کیا، عباسعلی (1389)، مبانی نظری دفاع مقدس در قرآن کریم، مجله ادبیات پایداری، ش 2، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه کرمان، کرمان.
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمّد (1416ق/1996م)، مفردات الفاظ قرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، دمشق: دارالقلم: بیروت: الدار الشامیه.
زینهار از تکبر (1376)، چاپ اول، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
زمخشری، محمود (1407)، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
صفوان عدنان داوودی، دمشق: دارالقلم: بیروت: الدار الشامیه.
صابونی، محمدعلی (1406ق، 1986م)، صفوه التفاسیر، چاپ پنجم، بیروت: دارالقلم، مکه: مکتبه جده.
طباطبایی، محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن (1377)، تفسیر جوامع‌الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریّت حوزه علمیه قم.
طباطبایی، محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیرالقرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن (1377)، تفسیر جوامع‌الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریّت حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن (1372)، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو.
فرهنگ جامع سخنان امام حسین(ع)، ترجمه علی مؤیدی، چاپ سوم، سازمان چاپ و نشر
قریشی، سیدعلی‌اکبر (1371)، قاموس قرآن، چاپ ششم، دارالکتب الاسلامیه.
محمدی ری‌شهری، محمد (1384)، منتخب میزان‌الحکمه، ترجمه محمدرضا شیخی، چاپ سوم، مؤسسه چاپ و نشر دارالحدیث.
مصباح یزدی، محمدتقی (1376)، ره‌توشه، چاپ دوم، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصطفوی، حسن (1404ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، جلد 1، تحقیق و ضبط عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
مطهری، مرتضی (1377)، آشنایی با قرآن، چاپ اول، تهران: انشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1373)، مجموعه آثار، ج 1، چاپ پنجم، تهران: انتشارات صدرا.
مغنیه، محمدجواد (1383)، الکاشف، ترجمه موسی دانش، چاپ اول، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
مکارم شیرازی، ناصر (1372)، تفسیر نمونه، چاپ دهم، قم: دارالکتب الاسلامیه.
موسوی‌نسب، سیدجعفر (1385)، ابتلا  و آزمایش انسان در قرآن، چاپ اول، ارزشمند.
میرحسینی، سیدمحمد (1390)، استقامت و پایداری در قرآن، فصلنامه ادبیان پایداری، سال دوم، ش4.