جایگاه مردم در فلسفه تاریخ امام خمینی (ره) با تکیه‌بر دفاع جمعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه تاریخ، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

چکیده

رویکرد امام خمینی (ره) به تاریخ، نه‌تنها رویکرد سیاسی نیست و وقایع سیاسی در آن اهمیتی ندارند، بلکه ایشان نگاه ملی به تاریخ را نیز برنمی‌تابند و ازاین‌منظر، فلسفه تاریخ دینی را مبتنی‌بر نگاه الهی بر روند تاریخ، ساری و جاری می‌دانند. برهمین‌اساس، دستگاه فلسفه تاریخ ایشان نیز برگرفته از قرآن و سیره ائمه معصومین (ع) است که بسیار متفاوت از مکاتب غربی است که با نگاه اومانیستی بر نقش‌آفرینی صرف انسان تأکید دارند. امام خمینی (ره) با هستی‌شناسی و انسان‌شناسی متفاوت، دستگاه فلسفی جدیدی را پی‌ریزی نمودند که باوجود توجه به انسان ازمنظر انسان مسئول و سرنوشت‌ساز، نقش خداوند در آن نیز غیرقابل‌انکار بوده و از بنیادهای هستی به‌شمار می‌رود. پژوهش حاضر با کاربست روش تاریخی و با استفاده از توصیف و تحلیل بیانات و آثار ایشان، درصدد است اصول اساسی را که این دستگاه فلسفه تاریخ بر آن ابتنا دارد، دریابد و مشخص نماید در این فلسفه مردم چه جایگاهی دارند و در مراحل مختلف این دستگاه ایفاگر چه نقشی هستند. براساس یافته‌های نوشتار حاضر، ایشان با نگاهی توحیدی برگرفته از قرآن، فلسفه تاریخ خود را بنیاد نهادند و دراین‌میان با تقسیم‌بندی کلان هستی به دو جبهه حق و باطل و قرارگیری مردم در هر کدام از جبهه‌ها مسیر و پایان مشخصی را برای هر جبهه تصویر می‌کنند. ایشان بر منازعه دائمی میان این دو اشاره و بر پیروزی مهاجر الی‌الله تأکید دارند. مبارزه همیشگی که تلاش برای تأسیس حکومت اسلامی ذیل مفهوم«امانت» و تقدیم آن به صاحب‌الزمان(عجه‌الله‌تعالی‌الفرجه) با ظهور ایشان تاریخ به پایان خود خواهد رسید. بررسی شیوه اندیشه ایشان در حوزه فلسفه تاریخ با عمل ایشان به‌مثابه رهبر سیاسی بر وحدت و عدم وجود تضاد درونی در دستگاه فلسفه تاریخ ایشان دلالت می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The place of people in the Imam Khomeini's philosophy of history, relying on collective defense

نویسنده [English]

  • michael vahidirad
Assistant Professor, Department of History, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Imam Khomeini in the thought and acton as a religious and politcal scholar has a special historicalphilosophy derived from the Qur'an and the Sirah of Imams, which is very diferent from thephilosophy of Western schools. This research using historical method and based on descripton andanalysis of their statements and works, seeks to determine what basic principles this philosophy isbased on and what place people have in this philosophy and what role it plays in diferent stages ofthis system. are. Based on the fndings of the present artcle, he established his philosophy of historywith a monotheistc view taken from the Qur'an, and in the meantme, by dividing right and wrongand placing people on each front, he emphasized the constant confict between the two and Theyemphasize the victory of the immigrant to God. The constant struggle that the atempt to establish anIslamic government under the concept of "trust" and dedicate it to Sahib al-Zaman will end with the.advent of history.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Philosophy of History
  • Stmulus of History
  • End of History
  • Constant Confict
  • Trust
  1. منابع فارسی:

    1. امام خمینی (ره) (1368)، آداب‌الصلوه، مصحح سیداحمد فهری‌زنجانی، انتشارات پیام آزادی.##
    2. امام خمینی (ره) (1375)، ص‍ح‍ی‍ف‍ه‌ ام‍ام‌، م‍ج‍م‍وع‍ه‌ آثار ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌(ره‌)، (ب‍ی‍ان‍ات‌، پ‍ی‍ام‌ها‌‍، م‍ص‍اح‍ب‍ه‌ه‍ا، اح‍ک‍ام‌، اج‍ازات‌ ش‍رع‍ی‌ و ن‍ام‍ه‌ه‍ا)، ت‍دوی‍ن‌ و ت‍ن‍ظی‍م‌ م‍ؤس‍س‍ه‌ ت‍ن‍ظی‍م‌ و ن‍ش‍ر آثار ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی ‌(ره‌)، جلد 22.##
    3. امام خمینی (ره) (1375)، تفسیر سوره حمد، تهران، م‍ؤس‍س‍ه‌ ت‍ن‍ظی‍م‌ و ن‍ش‍ر آثار ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌(ره ‌)‏‫‏.##
    4. امام خمینی (ره) (1378)، جهاد اکبر، تهران، م‍ؤس‍س‍ه‌ ت‍ن‍ظی‍م‌ و ن‍ش‍ر آثار ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌(ره)‏‫‏، چاپ هیجدهم.##
    5. امام خمینی (ره) (1375)، شرح چهل حدیث، م‍ؤس‍س‍ه‌ ت‍ن‍ظی‍م‌ و ن‍ش‍ر آثار ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌(ره ‌)‏‫‏.##
    6. امام خمینی (ره) (1368)، شرح چهل حدیث، چاپ اول، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).##
    7. امام خمینی (ره) (1375)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، م‍ؤس‍س‍ه‌ ت‍ن‍ظی‍م‌ و ن‍ش‍ر آثار ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌(ره ‌).##
    8. امام خمینی (ره) (1388)، شرح دعای سحر (ترجمه فارسى)، تهران، م‍ؤس‍س‍ه‌ ت‍ن‍ظی‍م‌ و ن‍ش‍ر آثار ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی ‌(ره ‌)‏‫‏، چاپ دوم.##
    9. امام خمینی (ره) (1388)، وصیتنامه سیاسى- الهى امام خمینى (س)، تهران، م‍ؤس‍س‍ه‌ ت‍ن‍ظی‍م‌ و ن‍ش‍ر آثار ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی ‌(ره‌)‏‫‏، چاپ بیست‌ونهم.##
    10. امام خمینی (ره) (1388)، ولایت فقیه، حکومت اسلامى‏، تهران، م‍ؤس‍س‍ه‌ ت‍ن‍ظی‍م‌ و ن‍ش‍ر آثار ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی ‌(ره‌)‏‫‏، چاپ بیستم.##
    11. امام خمینی (ره) (بی‌تا)، کشف الاسرار، بی‌جا.##
    12. ادواردز، پل (1375)، فلسفه تاریخ، (مجموعه مقالات)، ترجمه بهزاد سالکی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.##
    13. استنفورد، مایکل (1384)، درآمدی بر تاریخ‌پژوهی، ترجمه مسعود صادقی علی‌آبادی تهران: دانشگاه امام صادق (ع) و سمت.##
    14. استنفورد، مایکل (1382)، درآمدی بر فلسفه تاریخ، ترجمه احمد گل‌محمدی، تهران: انتشارات نی.##
    15. ایزاک، استیون ، (1374). راهنمای جامع تحقیق و ارزیابی، رجمه مرضیه کریم‌نیا، آستان قدس رضوی، مؤسسه چاپ و انتشارات.##
    16. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۵)، رحیق مختوم (بخش یکم از اول اسفار)، نشر مرکز اسراء، قم، چاپ اول.##
    17. جمشیدی، محمدحسین (1379)، «ویژگی های حکومت مطلوب ازمنظر امام خمینی (ره)»، فصلنامة متین، سال دوم،‌ شماره نهم، زمستان.##
    18. جمشیدی، محمدحسین (1385)، اندیشه سیاسی امام خمینی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.##
    19. رضوی، سید ابوالفضل(1391)، لسفه انتقادی تاریخ، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ##
    20. سوزنچی، حسین (1385)، اصالت فرد، جامعه یا هر دو، بررسی تطبیقی آرای استاد مطهری و استاد مصباح یزدی، انتشارات قبسات.##
    21. سبحانی، آیت الله سید جعفر (1385)، فلسفه تاریخ و نیروی محرک آن، انتشارات مکتب اسلام.##
    22. دلاور، علی (1399)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، رشد.##
    23. صانعی دره‌بیدی، منوچهر (1384)، مبانی اندیشه‌های فلسفی (فلسفه عمومی) تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.##
    24. صدر، سیدمحمد باقر (۱۳۶۹)، سنت‌های اجتماعی و فلسفه تاریخ در مکتب قرآن، ترجمه حسین منوچهری، چ اول، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجا.##
    25. صدرالدین شـیرازی، محمدبـن ابـراهیم. (1414)، اسفار، با تصحیح و تعلیقه حسن زاده آملی، نشر وزارت ارشاد اسلامی، ۱۴۱۴ ق، ج۱.##
    26. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1364) بدایة الحکمة، بکوشش غلامرضا فیاضی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.##
    27. فراهانی منفرد، مهدی (1382)، دیدگاه معرفت‌شناختى و روش‌شناختى ابن‌خلدون درباره‏ تاریخ، مجله تاریخ اسلام، شماره 13.##
    28. کارگر، رحیم (1384)، فلسفه نظری تاریخ و دکترین مهدویت، مجله انتظار (انتظار موعود)  پاییز و زمستان 1384، شماره 17.##
    29. مطهری، مرتضی (1373)، قیام و انقلاب مهدی (ع) از دیدگاه فلسفه تاریخ، چاپ سیزدهم، انتشارات صدرا.##
    30. مطهری، مرتضی (1384)، جامعه و تاریخ، تهران: صدرا، چاپ هفدهم.##
    31. مطهری، مرتضی (1385)، کلیات مجموعه آثار شهیدمطهری، تهران: صدرا.##
    32. مطهری، مرتضی (1383)، فلسفه تاریخ، تهران: صدرا.##
    33. مطهری، مرتضی (1414)، اسفار، با تصحیح و تعلیق حسن‌زاده آملی، نشر وزارت ارشاد اسلامی، ۱۴۱۴ ق، ج۱.##
    34. مطهری، مرتضی (1374). آشنایی با علوم اسلامی، ج1، صدرا.##
    35. یدروین پیترز، جان (1373)، فوکویاما و دموکراسی لیبرال: پایان تاریخ، ترجمه پرویز صداقت، مجله سیاسی - اقتصادی شماره 80 -79 فروردین و اردیبهشت.##
    36. یاسپرس، کارل (1373)، آغاز و انجام تاریخ، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی.##