واکاوی مبانی فقهی حمایت کیفری از حق امنیت شهروندان غیرمسلمان ذمی و مستأمن در سایه حکومت اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 نویسنده مسئول: دانشیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه فقه و حقوق، دانشگاه شهید مطهری (ره)، تهران، ایران

چکیده

امنیت از موضوعات بسیار مهم و رایج حیات بشری از قرون گذشته تا به امروز بوده است که درزمره حقوق شهروندی قرار می‌گیرد و یکی از مهم‌ترین حقوق شهروندی در اندیشه اسلامی، ‌تأمین و تضمین امنیت حیات فرد است. غیرمسلمانان ذمی و مستأمن با قرارداد ذمه یا امان، تحت حمایت حکومت اسلامی قرار می‌گیرند و از حقوق شهروندی برخوردار می‌شوند. در حقوق اسلامی از حیات شهروندان مسلمان با شناسایی قصاص قاتل به قتل عمد، حمایت کیفری به‌عمل‌آمده است. حال این سؤال مطرح می‌شود آیا شهروندانی که مسلمان نیستند و براساس قرارداد ذمه یا امان تحت حمایت حاکمیت اسلامی قرارگرفته‌اند، می‌توانند از این حمایت کیفری برخوردار شوند؟ پاسخ فقیهان به این سؤال متفاوت است. مشهور فقیهان با لحاظ شرط تساوی در دین، قصاص قاتل مسلمان را برنمی‌تابند. درمقابل عده‌ای از فقیهان با استناد به اطلاقات ادله قرآنی چون «النفس بالنفس» نظریه حمایت کیفری از حیات اهل ذمه و مستأمن با قصاص نفس مسلمان در قتل عمد را می‌پذیرند. در این نوشتار با خوانش مجدد ادله مربوط، نظریه اخیر مورد تأکید قرارگرفته است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A New Approach to the Jurisprudental principles of criminal support of the right to security of Non Muslim citzens of Dhimmi and mosta’man in the Territory of Islamic government

نویسندگان [English]

  • Ehsan Moradzadeh 1
  • Mohammad Hasan Goli Shirdar 2
  • Seyyed Abolghasem Naghebi 3
1 PhD Student in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Corresponding Author: Associate Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology, Imam Sadegh (as) University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Jurisprudence and Law, Shahid Motahari University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Security has been one of the most important and common issues of human life from the past centuries untl today, which is among the rights of citzens. And one of the most important citzenshiprights in Islamic thought is to ensure and guarantee the security of one's life. Non-Muslim Dhimmi andmusta’man are protected (supported) under the pardon of Islamic rule. The life of Muslim citzens in the islamic law is supported criminally via detecton of blood vengeance of killer in willful murder.Now there is a queston of fundamental importance that citzens who are not muslims and who have been protected with pardon by islamic rule can enjoy the penal support of noe the most popular answer of jurisprudence to this queston is NO. in contrast some jurisprudence by relying on Quranic reasons accept the theory of penal support of tributary infdel and persistentinfdel with blood vengeance in willful murder of a Muslim.this survey is going to scrutnize the reasons and the emphasis is on the recent theory.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criminal support
  • security
  • retaliaton
  • non-Muslim under protecton(kafr Dhimmi)
  • nonMuslim enjoying temporary safe conduct (kafr musta’man)

مراجع

  1. قرآن کریم.##
  2. نهج‌البلاغه..##
  3. ابن‌ابی‌شبیه، عبدالله‌بن‌‎محمد ( 1409ق)، «المصنف»، بیروت: دارالفکر..##
  4. ابن‌بابویه، ابوجعفر محمد‌بن‌علی (1415ق). «المقنع»، قم: مؤسسه امام‌هادی (ع)..##
  5. ابن‌بابویه، ابوجعفر محمدبن‌علی، (1404ق)، «من لا یحضره الفقیه». قم: جامعه مدرسین..##
  6. ابن عابدین، محمدامین (1381ق)، «رد المحتار علی الدر المختار»، مصر..##
  7. ابن‌قدامه، عبدالله‌بن‌احمد (1405ق) «المغنی مع الشرح الکبیر»، بیروت: دارالفکر..##
  8. ابن‌مودود موصلی، عبدالله‌بن‌محمود (1356ق)، «الاختیار لتعلیل المختار»، قاهره: مطبعه الحلبی..##
  9. ابن‌نجیم، زین‌‎الدین‌بن‌ابراهیم (1418ق)، «البحر الرائق»، بی‌جا: دارالکتب العلمیه..##
  10. الجصاص، احمدبن‌علی (1405ق)، «احکام القرآن»، بیروت: دارلاحیاء التراث العربی..##
  11. النووی، محی‌الدین یحیی و مطیعی، محمد‌بن‌نحیب (بی‌تا)، «المجموع شرح المهذب مع تکمله المجموع»، بیروت: دارالفکر..##
  12. امامی، محمد و نورالدینی، حسین (1395)، «بازکاوی حق قصاص اهل ذمه در فقه و حقوق»، آموزه‌های حقوق کیفری، بهار و تابستان، (11): 167-188..##
  13. بخاری، محمدبن‌اسماعیل (1422ق)، «الجامع المسند الصحیح». تحقیق: محمد زهیربن‌ناصر، بی‌جا: دارطوق النجاه..##
  14. حر عاملی، محمد‌بن‌حسن (1403ق)، «وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه»، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی..##
  15. حکیم، سیدعبدالصاحب (1416ق)، «منتقی الاصول»، بی‌جا: الهادی..##
  16. حلبی، ابوالصلاح (1403ق)، «الکافی فی الفقه»، تحقیق: رضا استادی، اصفهان: کتابخانه امیرالمؤمنین (ع)..##
  17. حلی، حسن‌بن‌یوسف (1413ق)، «قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام»، قم: انتشارات اسلامی..##
  18. حلی، حسن‌بن‌یوسف (1413ق)، «مختلف الشیعه فی احکام الشریعه»، قم: دفتر انتشارات اسلامی..##
  19. حلی، محمدبن‌احمد‌بن‌ادریس (1410ق)، «السرائر»، قم: مؤسسه النشر الاسلامی..##
  20. خلال، ابوبکر (بی‌تا)، «اهل الملل و الرده»، محقق: ابراهیم‌بن‌احمد سلطان، عربستان: مکتبه المعارف..##
  21. خویی، سیدابوالقاسم (1976م)، «مبانی تکمله المنهاج»، نجف الاشرف: مطبعه الادب..##
  22. زیدان، عبدالکریم (1394)، «قصاص و دیات در دین اسلام»، ترجمه محمد نبی‌پور و علی‌اکبر ایزدی‌فرد، تهران: مجد..##
  23. شنقیطی، محمدبن‌محمد مختار (1415ق)، «اضواء البیان»، بیروت: دارالفکر..##
  24. شوکانی، محمدبن‌علی (1255ق)، «نیل اوطار». بیروت: دارالجیل..##
  25. شیخ طوسی، ابوجعفر محمدبن‌حسن (1364). «تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه»، تهران: دارالکتب الاسلامیه..##
  26. شیخ طوسی، محمدبن‌حسن (1382ق)، «الخلاف فی الفقه»، تهران: تابان..##
  27. صانعی، یوسف (1390). «فقه و زندگی»، قم: فقه الثقلین..##
  28. الطباطبائی، السید محمد حسین.1394ق.المیزان فی تفسیر القرآن. طهران: دارالکتب الاسلامیه. چاپ سوم..##
  29. طباطبایی، علی‌بن‌محمدعلی (1412ق)، «ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلایل»، بیروت: انتشارات دارالهادی..##
  30. عاملی، زین‌الدین‌بن‌علی (1414ق). «الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه» قم: مکتبه الداوری..##
  31. علم‌الهدی، سیدمرتضی (1391ق). «الانتصار»، نجف: مطبعه حیدریه..##
  32. الحر عاملی، محمد بن حسن.( 1414 ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی. چاپ هفتم..##
  33. عوده، عبدالقادر (1402ق)، «التشریع الجنایی الاسلامی»، تهران: مؤسسه البعثه..##
  34. غروی اصفهانی، محمدحسین (1374)، «نهایه الدرایه فی شرح الکفایه»، قم: سیدالشهدا (ع)..##
  35. فتحی البهنسی، احمد (1409ق)، «السیاسه الجنائیه فی الشریعه الاسلامیه»، بیروت: دارالشروق..##
  36. قرطبی، محمد بن احمد. 1364. الجامع لاحکام القرآن. تهران: ناصرخسرو..##
  37. کمالان، سیدمهدی (1386). «قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، تهران: انتشارات کمالان..##
  38. ماوردی بغدادی، ابوالحسن علی‌بن‌محمد (1419ق). «الحاوی الکبیر فی فقه مذهب‌الشافعی»، بیروت: دارالکتب العلمیه..##
  39. مجموعه من المؤلفین (1427ق)، «الموسوعه الفقهیه الکویتیه»، مصر: دارالصفوه، الطبعه الاولی..##
  40. محقق حلی، جعفربن‌حسن (1374)، «شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام»، تهران: اعلمی..##
  41. محقق داماد، سیدمصطفی (1396)، «فقه استدلالی جزایی تطبیقی»، تهران: نشر علوم اسلامی..##
  42. مفید، محمد‌بن‌نعمان (1413ق)، «المقنعه»، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید..##
  43. مرغینانی، علی‌بن ابی‌بکر (بی تا)، «الهدایه شرح بدایه المبتدی»، بی‌جا، المکتبه الاسلامیه..##
  44. موسوی‌الخمینی، سیدروح‌الله (1363ق)، «تحریرالوسیله»، قم: جامعه مدرسین..##
  45. نجفی، محمدحسن (1363)، «جواهرالکلام فی شرح شرایع‌الاسلام»، تهران: دارالکتب الاسلامیه..##

 

 

سیاست دفاعی
دوره 30، شماره 115 - شماره پیاپی 115
فصلنامه تابستان
شهریور 1400
صفحه 153-175

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 اردیبهشت 1400
  • تاریخ بازنگری: 10 خرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 24 مهر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار