مواجهه اندیشه سیاسی ترکیه و ایران در بحران سوریه؛ تضادها و اشتراک‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده علوم و فنون فارابی

2 استادیار اندیشه سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

3 دانشیار علوم سیاسی دانشکده علوم و فنون فارابی

4 گروه آموزشی علوم انسانی، دانشکده علوم و فنون فارابی، تهران، ایران.

چکیده

سوریه یکی از کشورهای مهم و اثرگذار در معادلات منطقه‌ای بین قدرت‌های غرب آسیا و حتی معادلات‌ بین‌المللی بوده که از جایگاه ویژه‌ای به لحاظ سیاسی، اجتماعی و مذهبی در منطقه شامات برخوردار است. بدون شک بخشی زیادی از تقابل ها و اشتراکات ایران و ترکیه در سوریه در دهه گذشته، منبعث از اندیشه سیاسی حاکم بر دو کشور بوده که می‌توان به راحتی نمودهای مشخصی از روبرو شدن اندیشه شیعی ایرانی و سکولار ترکیه را در این کشور مشاهده نمود. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می دهند که نفوذ و تاثیرگذاری محوری در معادلات سوریه و نقش مستقیم در بقا یا عدم بقای دولت مرکزی این کشور و حفظ تمامیت ارضی خود از طریق «مسئله کردها»به عنوان اشتراکات اندیشه‌های سیاسی سکولار ترکی و شیعی ایرانی در بحران سوریه و حمایت از گروه‌های تاثیرگذار در بحران سوریه از جمله گروه‌های اخوان المسلمین و علویان سوریه منبعث از اندیشه سیاسی ترکی و شیعی ، تفاوت در نوع نگاه اندیشه‌ای به بحران‌ها و انقلاب‌های کشورهای عربی ، تفاوت در نوع نگاه و حمایت از گروه‌های مقاومت اسلامی در سطح منطقه، تفاوت در نوع نگاه اندیشه‌ای به الگوی حکمرانی در منطقه و تفاوت در سیاست ها و راهبردهای پیاده‌سازی اندیشه‌های سیاسی به عنوان مهمترین تضادهای اندیشه های سیاسی سکولار ترکی و شیعی ایرانی در بحران سوریه مطرح بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Confrontation of Turkish and Iranian political thought in the Syrian crisis, contradictions and commonalities

نویسندگان [English]

  • Asghar shakeri 1
  • A. H. Allah Karam 2
  • M. Save Doroudi 3
  • Ebrahim Khalili 4
1 farabi faculty of science and tecnology
2 Assistant Professor of Political Thought, Islamic Azad University, Tehran Branch, Center
3 Associate Professor of Political Science, Faculty of Science and Technology, Farabi
4 Department of Humanities, Farabi Faculty of Science and Technology, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Syria is one of the most important and influential countries in the regional equations between the powers of West Asia and even in the international equations, which has a special place politically, socially and religiously in the Shamat region. Undoubtedly, a large part of the confrontations and commonalities between Iran and Turkey in Syria in the last decade, originated from the political thought of the two countries, which can be easily seen in the face of specific confrontations between the Iranian Shiite and secular Turkish thought in this country. . The findings of the present study show that the central influence in the Syrian equations and the direct role in the survival or non-survival of the central government and maintaining its territorial integrity through the "Kurdish issue" as commonalities of Turkish and Shiite secular political ideas. Iranians in the Syrian crisis and support for influential groups in the Syrian crisis, including the Muslim Brotherhood and the Syrian Alawite groups stemming from Turkish and Shiite political thought, differences in the way of thinking about the crises and revolutions of Arab countries, Differences in the type of view and support of Islamic resistance groups in the region, differences in the type of view of the idea of ​​governance in the region and differences in policies and strategies for implementing political ideas as the most important contradictions of secular political ideas Turkish and Iranian Shiites have been involved in the Syrian crisis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Turkey
  • Iran
  • Syria Crisis
  • Turkish secular political thought
  • Iranian Shiite political thought
منابع فارسی:
آقاجری، هاشم (۱۳۸۱)، حکومت دینی و حکومت دموکراتیک. تهران، مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر.
امام خمینی، سیدروح‌الله (۱۳۶۰)، ولایت فقیه، تهران، امیرکبیر.
امام خمینی، سیدروح­الله (۱۳۸۱)، صحیفه امام (دوره ۲۲ جلدی)، چاپ سوم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ و نشر عروج.
ارسطا، محمدجواد (۱۳۹۵)، نقش مردم در حکومت اسلامی (مشروعیت بخشی یا کارآمدی؟) فقه حکومتی، شماره اول، صص30-7.
ایزدی، مصطفی؛ دولتشاه، بهروز (۱۳۹۶). گفتمان ولایت فقیه در حوزه اقتدار دفاعی ـ امنیتی، فصلنامه مطالعات دفاعی راهبردی، سال ۱۵، شماره ۶۷، صص ۲۱۰-۱۸۱.
اخوان کاظمی، بهرام (۱۳۸۴)، جمهوری اسلامی ایران و چالش کارآمدی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، ‌دوره ۱.
بیژنی، مریم؛ معتمدنژاد، کاظم؛ علینی، محسن (۱۳۸۸)، جایگاه مشروعیت قانونی در گفتمان­های سیاسی رسمی نظامی جمهوری اسلامی ایران (1386-1357)، فصلنامه علوم­ اجتماعی (دانشگاه علامه ­طباطبایی)، شماره ۴۶، صص 138-107.
بشیریه، حسین (۱۳۸۲)، دیباچه­ای بر جامعه‌شناسی ایران، تهران، نشر نگاه معاصر.
بیتهام، دیوید (۱۳۸۲)، مشروع‌سازی قدرت، ترجمه محمد عابدی اردکانی، یزد، انتشارات دانشگاه یزد.
پوریان، محمدتقی؛ درفشان، مجتبی (۱۳۹۲). مشروعیت ثبات سیاسی و امنیت در ایران (‌بازه زمانی 1392-1368) فصلنامه امنیت‌پژوهی، سال دوازدهم، شماره ۴۴، صص 79-57.
جوادی عاملی، عبدالله (۱۳۷۹)، ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، قم، اسراء.
جعفری‌نژاد، ‌مسعود (۱۳۹۶)، نسبت کارآمدی نظام سیاسی مشروعیت حکومت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، قابل دسترس در سایت:
https://www.farsnews.com/news/139604.
(البته این صفحه در حال حاضر در دسترس نیست)
حاجیانی، ابراهیم؛ پاک­سرشت، سلیمان (۱۳۸۷)، بررسی تجربی الگوهای مشروعیت سیاسی در بین طبقه متوسط شهری ایران، جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، سال اول، شماره ۱، صص ۶۷-۵۰.
حیدری، نصرت­الله؛ جمشیدی، محسن (۱۳۹۵)، نقش و جایگاه سازمان‌های مردم‌نهاد در مشارکت سیاسی در دوران ریاست جمهوری خاتمی، احمدی­نژاد و روحانی، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال ۱۲، شماره ۳۶، صص ۱۵۲-۱۲۵.
حبیبی، نیک‌بخش (۱۳۹۷)، ‌مدل دفاعی ـ امنیتی ج.ا.ا متناسب با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، پژوهش‌نامه نظم و امنیت انتظامی، سال ۱۱، شماره اول (پیاپی چهل و یکم)، ‌صص 155-129.
خرمشاد، محمدباقر؛ امینی، پرویز (۱۳۹۷)، مسأله مشروعیت در نظریه مردم­سالاری­ دینی آیت­الله ­خامنه­ای، فصلنامه دولت‌پژوهشی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال ۴، شماره ۱۵، صص 136-109.
دوست‌محمدی، حسین؛ اختیاری امیری، رضا (۱۳۹۸)، توسعه سیاسی؛ بحران مشروعیت و کارآمدی در ایران و حکمرانی خوب؟ فصلنامه راهبرد سیاسی، سال سوم، شماره ۱۰، صص ۱۲۳-۹۱.
دوست‌محمدی، حسین؛ علویان، مرتضی (۱۳۹۵)، واکاوی ریشه‌های مشروعیت حکومت دینی در دیدگاه­های سیاسی امام خمینی و دکتر شریعتی، مجموعه مقالات برگزیده همایش بین­المللی گفتمان اسلام سیاسی
امام خمینی و جهان معاصر، جلد دوم، صص ۸۶۸-۸۴۳.
روزبه، محمدحسن (۱۳۸۵)، مبانی مشروعیت در نظام سیاسی اسلام، چاپ اول، تهران، نشر کانون اندیشه جوان.
زارع، عباس (1381)، عادی‌شدن فره، بحثی در مبانی مشروعیت و قدرت در جمهوری اسلامی ایران، چاپ دوم، قم، انتشارات آفتاب سبا.
سیف­زاده، حسین (۱۳۸۸)، پانزده مدل نوسازی، توسعه و دگرگونی سیاسی، تهران، قومس.
شفیعی، نوذر؛ صادقی، زهرا (۱۳۸۹)، گزینه­­های ایران در روابط خارجی براساس سیاست نگاه به شرق، فصلنامه راهبرد، شماره ۲۲، صص 337-309.
شادلو، عباس؛ کرم­پور، رزا (۱۳۹۴)،تحلیل رابطه بین کارآمدی و مشروعیت دولت جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر نظریه کلاوس­اوفه، فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، سال سوم، شماره ۹، صص 159-141.
شجاعی‌زند، علیرضا (۱۳۷۷)، مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دینی، چاپ اول، تهران، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان.
علایی، حسین (۱۳۹۱)، امنیت پایدار در سند چشم‌انداز بیست ساله جمهوری اسلامی، ایران فصلنامه راهبرد دفاعی، سال دهم، شماره ۹۳.
علینی، محسن (۱۳۸۵)، بررسی علل و عوامل اجتماعی تأثیرپذیری ساختار قدرت از فرهنگ روستایی در جامعه ایران (پس از انقلاب اسلامی)، رساله دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی.
فوزی، یحیی (۱۳۸۳)، چالش‌های اجتماعی انقلاب اسلامی در ایران؛ بررسی تغییرات جمعیتی بعد از انقلاب و پیامدهای آن بر مشروعیت نظام سیاسی،‌ مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره پنجم، شماره ۳، صص ۱۹۰-۱۷۲.
قربانی، مصطفی؛ شفیعی­فر، محمد (۱۳۹۵)،ارکان مشروعیت در اندیشه آیت­الله ­خامنه­ای، فصلنامه اندیشه ولایت، ، شماره ۴، صص 40-23.
قیصری، نورالله؛ قربانی، مصطفی (۱۳۹۴)، کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران؛ مدلی برای سنجش و ارزیابی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی دانش سیاسی، سال یازدهم، شماره دوم، پیاپی۲۲، صص 148-129.
قربان­زاده­سوار، قربان­علی؛ ناطقی، هاشم (۱۳۹۲)،جنگ نرم و مشروعیت سیاسی جمهوری اسلامی ایران، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۳۲، صص 166-147.
قنبری، سمیه؛ آذرشب، محمدتقی؛ موسوی، سیدمحمدرضا (۱۳۹۵)، استحکام درونی قدرت ملی ج.ا.ا. در اندیشه مقام معظم رهبری، با تأکید بر مؤلفه‌های دفاعی ـ امنیتی، فصلنامه پژوهش‌های جهان اسلام، سال ۶، شماره ۴، صص 212-193.
کواکبیان، مصطفی (۱۳۷۸)، مبانی مشروعیت در نظام ولایت فقیه، تهران، عروج.
کرامت، فرهاد (۱۳۹۳)، عناصر مشروعیت‌یابی در نظام سیاسی و مردم‌سالاری دینی، فصلنامه راهبرد، سال ۲۳، شماره ۷۲، صص ۱۱۹-۹۹.
کدیور، محسن (۱۳۷۶)، نظریه­های دولت در فقه شیعه، چاپ چهارم، تهران، نشر نی.
لاریجانی، علی؛ غلامی‌ابرستان، غلامرضا (۱۳۹۰)، رابطه اقتدار و مشروعیت در نظام سیاسی اسلام، فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، صص 92-62.
ملکی، علی (۱۳۹۷)، مبانی مشروعیت نظام جمهوری اسلامی ایران، تعدد تفسیرها؛ چالش­ها و راه­کارها، فصلنامه سیاست متعالیه، سال ۶، شماره بیست و یکم، صص 94-77.
متقی، ابراهیم؛ کرامت، فرهاد (۱۳۹۰)، عناصر مشروعیت­یابی در نظام­های سیاسی، فصلنامه سیاست، دوره ۴۴، شماره ۲، صص350-326.
مجیدی، حسن (۱۳۹۸)، مؤلفه‌های نرم‌افزاری اقتدار و سیاست‌گذاری دفاعی در جمهوری اسلامی ایران.اداره پژوهش‌های سیاسی، معاونت سیاسی صدا و سیما، قابل دسترس در سایت:
 https://www.iribnews.ir/files/fa/news/1398/7/8/4005964_254.pdf
مولایی، محمدرضا (۱۳۹۲)، ضرورت و کارکرد حفظ نظام در تدوین سیاست خارجی­ جمهوری اسلامی (‌با تأکید بر اندیشه سیاسی امام­خمینی (‌ره)، ‌فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، ‌سال دهم، شماره ۳۲، صص ۹۶-۷۹.
محمودخانی،‌زهرا؛ ‌کشیشیان،‌ گارینه (۱۳۹۵). بررسی مقایسه­ای­ گفتمان­های سیاست خارجی دولت دهم و یازدهم و تأثیر آن بر منطقه خاورمیانه (۱۳۹۴-۱۳۸۴)، فصلنامه سیاست خارجی،‌ سال ۳۰، ‌شماره ۲،‌ صص ۳۵-۷.
نادری‌بنی، روح‌‌الله (۱۳۹۰)، بررسی ارکان مشروعیت در نظام ج.ا.ا براساس الگوی دیوید بیتهام، پایان‌نامه برای دریافت کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه یزد.
نامدار، مظفر (۱۳۷۶)، مبانی مکتب‌ها و جنبش‌های سیاسی شیعه در صد ساله اخیر، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نصری، قدیر (۱۳۹۰)، درآمدی بر نظریه امنیت جامعه­ای، نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
واعظی، محمود؛ جنتی، علی؛ کرباسیان، مسعود (۱۳۹۳)، راهبرد سیاست خارجی برای ارتقای جایگاه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در شرایط جدید بین­المللی، واحد انتشارات اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی.
هزارجریبی، جعفر (۱۳۸۷)، درآمدی بر نسبت حکومت و مشروعیت، تهران، انتشارات دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی.
یوسف­وند، یعقوب (۱۳۹۸)، نقش قدرت نرم در سیاست‌گذاری دفاعی ج.ا.ا، رساله دکتری علوم سیاسی گرایش سیاست‌گذاری عمومی، دانشکده حقوق و الهیات سیاسی از دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات.
یاسمی، علی (۱۳۹۹)، درآمدی بر منش سیاسی فرمانده مقاومت، اصول نظری و عملی سیاست در مکتب شهید حاج قاسم سلیمانی، قابل دسترس در سایت:
https://csr.ir/fa/news/1240/%D8%A7%D8%B5%D9%88%
(البته این صفحه در حال حاضر در دسترس نیست)
منابع انگلیسی:
AbediArdakani, Mohammad. MirhosseinisyedMohsen,ZangenehGHasemabadi, Zahra(2016).Feasibility of the use of three types of Max Weber,s Legitimacy in the system the Islamic Republic of Iran, International Journal of Humanities and Cultural Studies ISSN 2356-5926.P:1625-1641
Fred W. Riggs(1962)Contributions to the Study of Comparative Public Administration Howard E. McCurdy, American University
Kaplanova, Patricia(2017) Essay on Legitiacy and democracy, Izziviprihodnosti/ Challenges of the Future, Letnik/ volume2, stevilka/ number 1, str./ pp.16-26
Olivier Roy(1999)The Crisis of Religious Legitimacy in Iran,Middle East Journal Vol. 53, No. 2 (Spring, 1999), pp. 201-216 (16 pages)Published By: Middle East Institute https://www.jstor.org/stable/4329317Cite this Item
Weber, Max,(1964). The Theory of Social and Economic Organization, Talcott Parsons (ed.), New York: Free Press