نظم منطقه ای خاورمیانه؛ بستری برای تبیین سیاست امنیتی ج.ا.ایران

معینی, امین; متقی, ابراهیم

نظم منطقه ای خاورمیانه؛ بستری برای تبیین سیاست امنیتی ج.ا.ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دکتری علوم سیاسی/ دانشگاه تهران

² استاد علوم سیاسی/ دانشگاه تهران

چکیده

سیاست امنیتی دولت ها بر الگوهای نظم منطقه‌ای موثر بوده و از آن تاثیر پذیر است. پژوهش حاضر بدنبال ارائه تبیین نوینی از سیاست امنیتی ج.ا.ایران است. پرسش اصلی پژوهش این است که نظم منطقه ای خاورمیانه چه تاثیری بر سیاست امنیتی ایران داشته، این سیاست از چه نشانه ها و الگوهایی پیروی کرده و آینده آن چگونه است؟ نظم منطقه ای خاورمیانه مهمترین متغییر محیطی موثر بر سیاست امنیتی جمهوری اسلامی ایران است. الگوها و نشانه های راهبرد امنیتی ایران متاثر از ماهیت متحول ساختار امنیتی خاورمیانه خصلتی پویا دارد؛ در دهه نخست انقلاب و مشخصا در دوران جنگ ایران و عراق متاثر از تهدیدات محیطی و ابهامات امنیتی، مبتنی بر الگوهای دفاعی بود. پس از حمله آمریکا به عراق و شکل گیری نظم هژمونیک براساس نشانه‌هایی از انباشت قدرت تداوم یافت و در سال های بهار عربی و گسترش ژئوپلتیک تهدید معطوف به موازنه تهدید و تصاعد بحران بوده است. آینده این رابطه تحت‌تاثیر الگوی کنش بازیگرانی است که اهداف خود را براساس روندهایی از ثبات و همکاری یا ناامنی و تعارض تعریف می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.10255087.1402.32.123.4.2

عنوان مقاله [English]

Middle East regional order; A platform to explain the security policy of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

Amin Moeini ¹
Ebrahim Ebrahim ²

¹ Ph D. in Political science/ Tehran University

² Professor of Political science/ Tehran University

چکیده [English]

states' security policy affect and influence patterns of regional order. The present study seeks to provide a new explanation of the security policy of the Islamic Republic of Iran. The main question of the research is what effect has the regional order of the Middle East had on Iran's security policy, what signs and patterns has this policy followed and what is its future? The Middle East regional order is the most important environmental variable affecting the security policy of the Islamic Republic of Iran. Patterns and signs of Iran's security strategy are influenced by the changing nature of the Middle East security structure; In the first decade of the revolution, and especially during the Iran-Iraq war, it was affected by environmental threats and security ambiguities, based on defense patterns. After the US invasion of Iraq and the formation of a hegemonic order based on signs of accumulation of power continued, and in the years of the Arab Spring and the expansion of geopolitics, the threat was focused on the balance of threat and the escalation of the crisis. The future of this relationship is influenced by the pattern of action of actors who define their goals based on trends of stability and cooperation or insecurity and conflict.

کلیدواژه‌ها [English]

Middle East
regional order
security policy
balance of power

مراجع

احتشامی، انوشیروان (1396). اقتصاد سیاسی جنگ و انقلاب؛ بررسی سیر دگرگونی در منطقه خلیج فارس. (فرخنده و سلامی استاد، ترجمه). تهران: دنیای اقتصاد.

احمدی، حمید (1386) روابط ایران و عربستان در سده بیستم، تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی

امامی، محمدعلی (1380) عوامل تاثیرگذار داخلی در خلیج فارس، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی

برچر، مایکل (1399) بحران در سیاست جهانی؛ ظهور و سقوط بحران ها، (قریشی، میرفردین، ترجمه) جلد اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی

بنتون، تد و یان، کرایب (1384) فلسفه علوم اجتماعی (شهناز هستی پرست و محمود متحد، ترجمه) نشر آگه

بوزان، باری و ویور، الی (1398). مناطق و قدرت ها؛ ساختار امنیت بین‌الملل (رحمن قهرمانپور، ترجمه). تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

پروین، دیوید جی(1395). برقراری نظم در روابط اعراب و اسرائیل؛ از موازنه تا کنسرت در نظم های منطقه‌ای؛ امنیت سازی در جهانی نوین. (دهقانی فیروزآبادی، ترجمه). تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

پریفتی، بلدر (1397). سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه. (سیفی، عبدالمجید، ترجمه). تهران: نشر قومس.

جاب، برایان (1395) مسائل چندجانبه گرایی؛ استلزامات و پیامدها برای مدیریت مناقشه منطقه‌ای در جهانی نوین، ترجمه دهقانی فیروزآبادی، پژوهشکده مطالعات راهبردی

سولینگن، اتل (1395) آزادسازی اقتصاد، ائتلاف‌های سیاسی و نظم های در حال ظهور در جهانی نوین، ترجمه دهقانی فیروزآبادی، پژوهشکده مطالعات راهبردی

کاراته اهنگری، نصرت الله (1372) سیاست خارجی پادشاهی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران در دهه 1380، پایان نامه دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه

عظیمی، رقیه سادات (1375) کتاب سبز؛ عربستان. تهران: وزارت امور خارجه

طالبان، محمدرضا (1387) تاملی بر روش ردیابی فرآیند در مطالعات انقلاب اسلامی ایران،

لیک، دیوید و مورگان، پاتریک (1395). نظم‌های منطقه‌ای؛ امنیت سازی در جهانی نوین. (دهقانی فیروزآبادی، ترجمه). تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

لیک، دیوید (1395). رهیافت سیستمی به مجموعه های امنیتی مناطق در نظم های منطقه‌ای؛ امنیت سازی در جهانی نوین. (دهقانی فیروزآبادی، ترجمه). تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

لوئیس، برنارد (1394). دین سیاست و حکومت در خاورمیانه. (علی باقری دولت آبادی، ترجمه). تهران: نشرعلامه بهبهانی.

متقی، ابراهیم (1388) همکاری نامتقارن ایران و آمریکا در دوران اوباما، فصلنامه روابط خارجی، (3)1. 7-32

معینی، امین (1396) اولین سفر خاورمیانه ای ترامپ؛ اهداف و پیامدها، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، گزارش 283

هینه بوش، ریموند و احتشامی، انوشیروان (1390). سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه. (قهرمان پور و مساح، ترجمه). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.

Brown , L. Carl (). International Politics and the Middle East: Old Rules, Dangerous Game. Princeton, NJ: Princeton University Press.

Busch, A. E (2001). Ronal Reagan and the Defeat of the Soviet Empire. In L. Bogle. The cold war: national security policy planning from Truman to Reagan and from Stalin to Gorbachev. New York, Routledge. pp: 403-418

Holsti, K.j. (1987) . Nationa role conceotion in the study of foreign policy, In Walker, ed, 12.

Khalidi, Rashid (2010) Resurrecting Empire, western footprints and Amrican perilous path in middle east, Beacon Press; Reprint edition

Noble, Paul C (1984), The Arab System: Pressures, Constraints, and Opportunities from The Foreign Policies of Arab States, 2nd Edition, Routledge, eBook ISBN9780429310966

Walt, S. (1987). The Origins of Alliances, Ithaca: Cornell University Press.

Wright, Steven (2010) The United States and Persian Gulf Security: The Foundations of the War on Terror, cloth.Published online by Cambridge University Press