راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز جنوبی

محمدی گودرزی, محمدرضا; مرادی, عبداله; فریدی, سعید; طالب پور, فریدون

راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز جنوبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دانشگاه عالی دفاع ملی

² استادیار روابط بین الملل دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

تغییرات ژئوپلیتیکی عمیق در قفقاز جنوبی تأثیر قابل توجهی بر روابط ایران و سه جمهوری ارمنستان، آذربایجان و گرجستان داشته است. موقعیت جغرافیایی و اهمیت راهبردی، این منطقه را به یکی از مهمترین مناطق در جهان تبدیل کرده است و حضور فعال بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ا‌‌‌ی بر این رابطه تأثیر مستقیم گذاشته است. این پژوهش به دنبال تدوین راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز جنوبی است.
در این پژوهش روش گردآوری اطلاعات به شکل کتابخانه‌ای(فیش‌برداری، جدول، استفاده از داده‌های آماری) و ترکیبی از منابعی چون کتاب، مجلات، فصلنامه‌ها، منابع اینترنتی، اطلاعات مربوط به سایت‌های داخلی و خارجی است.
پس از بررسی دقیق اسناد و مدارک و مصاحبه با صاحب نظران، با روش SWOT و QSPM راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در این منطقه از نوع رقابتی بوده و راهبردهای ج.ا.ا پس از رتبه بندی بشرح زیر تعیین گردید:
1- دیپلماسی فعال و پویای منطقه‌ای به منظور گسترش عمق نفوذ و کاهش و تعدیل قدرت رقبا
2- بهره‌برداری از زیرساخت‌ها، توان فنی مهندسی و مراکز مطالعاتی و دانشگاهی در توسعه مسیر انتقال انرژی منطقه قفقاز جنوبی
3- توسعه قدرت رسانه‌ای به منظور معرفی فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی و ظرفیت‌های گردشگری
4- گسترش و تحکیم محور مقاومت در منطقه
5- دیپلماسی دفاعی- امنیتی کارآمد و تاکید بر همکاری دفاعی مستمر منطقه‌ای بدون حضور کشورها و قدرت-های فرامنطقه‌ای
جایگاه رقابتی حاصل از ماتریس ارزیابی عوامل برای جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز جنوبی، نشان می-دهد که جمهوری اسلامی ایران باید با تقویت بیشتر نقاط قوت بتواند از تهدیدهای محیطی جلوگیری نماید

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.10255087.1402.32.123.5.3

عنوان مقاله [English]

Strategies of the Islamic Republic of Iran in the South Caucasus region

نویسندگان [English]

mohammadreza mohammadi goodarzi ¹
Abdolah Moradi ²
saeed faridi ¹
fereydoon taleb poor ¹

¹ Student of the Higher National Defense University

² Assistant Professor of International Relations, Higher National Defense University

چکیده [English]

Deep geopolitical changes in the South Caucasus have had a significant impact on relations between Iran and the three republics of Armenia, Azerbaijan and Georgia. Geographical location and strategic importance have made this region one of the most important regions in the world. This research seeks to formulate the strategies of Iran in this region.In this research, the method of collecting information in the form of a library and a combination of sources about domestic and foreign sites Is.
After carefully reviewing the documents and interviewing experts, by SWOT and QSPM, the strategies of the I.R of Iran in this region were competitive and the strategies of the Islamic Republic of Iran were determined after ranking as follows:
1- Active and dynamic regional diplomacy in order to expand the depth of influence and reduce and moderate the power of competitors
2- Utilization of infrastructure, technical engineering capacity and study and university centers in the development of energy transfer route in the South Caucasus region
3- Developing media power in order to introduce Islamic and Iranian culture and civilization and tourism capacities
4- Expanding and strengthening the axis of resistance in the region
5- Effective defense-security diplomacy and emphasis on continuous regional defense cooperation without the presence of countries and supra-regional powers
The competitive position of the factor evaluation matrix for the I.R of Iran in the South Caucasus region shows that the Islamic Republic of Iran should be able to prevent environmental threats by further strengthening its strengths

کلیدواژه‌ها [English]

Strategy
Geopolitics
Environmental Science
Islamic Republic of Iran
South Caucasus

مراجع

آبادیان، حسین، (13۸۰). روایت ایرانی جنگهای ایران و روس، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

ابراهیمی کیاپی، هادی، زارعی کمال(1399). تقابل راهبردهای جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی در منطقه استراتژیک قفقاز. تهران: فصلنامه پژوهشهای راهبردی سیاست، دوره نهم، شماره 32

افشردی، محمد حسین، (1381). ژئوپلیتیک قفقاز و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات داعا.

افشردی، محمدحسین، حامد بابایی، موسی، (1395). «تاثیر عوامل ژئوپلیتیک قفقاز جنوبی در انتخاب راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران»، تهران: فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، شماره 64

امیر احمدیان، بهرام، (1376). تحلیل ژئوپلیتیکی بحرانهای منطقه قفقاز، تهران: دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا، رساله دکترا.

بختیاری، سعید، (1393). اطلس جامع گیتاشناسی، تهران: موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی.

تهامی، مجتبی، (1376). امنیت ملی، دکترین و سیاستهای دفاعی وامنیتی، تهران: دانشگاه عالی دفاعی ملی.

حافظنیا، محمدرضا، (1385). مبانی مطالعات سیاسی و اجتماعی، قم: سازمان حوزه ها و مدارس علمیة خارج از کشور.

دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی، (1389).کتاب سبز آذربایجان، ارمنستان تهران: مرکز چاپ و انتشار وزرات خارجه.

سیفزاده، سید حسین، (137۸). «قفقاز و تراژدی لاینحل هویت ملی»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 27.

عزتی، عزت االله، ( 1387). ژئواستراتژی درقرن بیست و یکم، تهران: انتشارات سمت.

عزتی، عزت االله، (1380). ژئوپلیتیک، تهران: انتشارات سمت.

فلاحی، احسان، امیدی، علی (1397). «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قفقاز جنوبی، تهاجمی یا تدافعی؟»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 11، شماره 2

هادی پور، میثم (1399). تحلیل سیاست خارجی روسیه در قفقاز جنوبی بر پایۀ ژنوژئوپلیتیک، تهران: مطالعات اوراسیای مرکزی، دورة 31 ، شمارة 2

کاظم زاده، حسین، (1374). قفقاز از دیرباز تا به امروز، تهران: انتشارات نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران.

کالینز، جان ام، (1383). استراتژی بزرگ، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی.

کلانتری، فتحالله، کاویانیفر، پیمان، (1399).«اولویتبندی تهدیدهای جمهوری اسلامی ایران از راه قفقاز جنوبی: راهبردها و راهکارها»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 13، شماره2.

کمالی، علی؛ آقاحسینی، علیرضا؛ مسعودنیا، حسین و شهرام نیا، امیرمسعود(1398) «تحلیل نظری چندپارگی هویت به مثابه بحرانی جامعه شناختی(مطالعه موردی: رژیم صهیونیستی)»، فصلنامه دانش سیاسی. شماره15(1)

(1389). «جمهوری اسلامی ایران و ژئوپلتیک قفقاز جنوبی»، فصلنامه ژئوپلتیک، سال ششم، شماره اول

ماهریان، فریبرز، (1387). ارمنستان، تهران: مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد صیاد شیرازی.

موسوی، سید رسول، (13۸4). «تحولات امنیتی و نظامی آسیای مرکزی و قفقاز و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، تهران: فصلنامه راهبرد دفاعی، شماره ۹.

هاشمی، مصطفی، قربانی نژاد، ریباز، یزدانپناه، کیومرث، نامی، محمدحسن، (1399). «راهبردهای منطقهگرایی ایران در قفقاز در برابر روسیه بر اساس تئوری بازیها»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال پانزدهم، شماره 67.

هانتیگتون، ساموئل، (1381). کتاب موج سوم، تهران: انتشارات نشر نی.

Gray, Colin S. (1986). Maritime Strategy and the Defense of the West. New York: Rampo Press.

Cohen، Saul.B.(1994).Geopolitics in the New World Era .Chapter 2 from Reordering The World